بر اساس گزارش جهانی شادی در سال ۲۰۲۴ ایران با امتیاز ۵.۰۹ در رتبه ۹۹ از میان ۱۴۷ کشور قرارگرفته است. این در حالی است که در سال ۲۰۰۶ امتیاز شادی ایران ۶ بوده و طی نزدیک به دو دهه با افت نزدیک به یک واحد مواجه شده است. این گزارش زیر نظر شبکه راه‌حل‌های توسعه پایدار سازمان ملل و بر اساس داده‌های گسترده‌ی نظرسنجی جهانی گالوپ (Gallup World Poll) تهیه شده است.
عوامل شادی
گزارش جهانی شادی برای سنجش سطح شادی کشور‌ها از ۸ عامل کلیدی استفاده می‌کند که شامل: سرانه تولید ناخالص داخلی، حمایت اجتماعی، سخاوتمندی، ادراک فساد، آزادی انتخاب، امید به زندگی سالم، تجربه احساسات مثبت (مانند شادی و لبخند) و منفی (مانند استرس و غم) هستند. ترکیب این متغیرها، شاخص نهایی شادکامی را در سطح جهانی تعیین می‌کند. شاخص شادی نمایانگر کیفیت زیستن است.
شادی ایرانیان در ۲۰ سال گذشته
بر اساس تازه‌ترین نتایج گزارش جهانی شادی که از سوی مؤسسه معتبر گالوپ منتشرشده است ایران با امتیاز ۵.۰۹ در رتبه ۹۹ جایگاه جهانی شادی قرار در بین ۱۴۷ کشور گرفته است. ایران در سال ۲۰۲۳ با امتیاز ۴.۹ در جایگاه ۱۰۱ جهان قرار داشته است.
تأثیر تحریم بر افسردگی ایرانیان
بر اساس داده‌ها می‌توان مشاهده کرد که شاخص شادی در ایران از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۴ روند نزولی داشته است. سال ۲۰۰۶ شاخص شادی در ایران نسبتاً بالا و برابر با ۶ بوده است. این وضعیت ناشی از اقتصاد بوده که در آن زمان از ثبات نسبی برخوردار بود و هنوز تحریم‌های گسترده بین‌المللی اعمال نشده بود. درآمد‌های نفتی بالا و قدرت خرید خانواده‌ها بهتر بود. شادی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ روندی نزولی داشته و در سال ۲۰۱۲ به ۴.۶ رسید. در این بازه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای خود تحت تحریم‌های گسترده بین‌المللی، به‌ویژه تحریم‌های اقتصادی اتحادیه اروپا و آمریکا قرار گرفت. در سال ۲۰۱۱ صادرات نفت ایران هدف تحریم قرار گرفت و دسترسی به سیستم بانکی جهانی یعنی سوئیفت محدود شد. این شرایط منجر به تورم بالا، کاهش ارزش پول ملی و گرانی کالا‌های اساسی شد که زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر منفی قرارداد. کاهش شاخص شادی نشان‌دهنده سخت‌تر شدن شرایط زندگی و کاهش امید به آینده برای مردم ایران در آن زمان بوده است.
موج امید
سال ۲۰۱۳ شاهد بهبود موقت با افزایش شاخص به ۵.۱ بوده‌ایم که فضای سیاسی کشور تغییر داشته و با انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور و وعده‌هایی مثل تعامل با جهان، رفع تحریم‌ها و بهبود وضعیت معیشتی تقریباً موجی از امید و انتظار مثبت جامعه را فراگرفت. هم‌زمان، مذاکرات هسته‌ای دوباره جان گرفت و توافق موقت ژنو امضا شد. این تغییرات باعث شد مردم احساس آرامش و امید بیشتری داشته باشند.
خروج آمریکا از توافق هسته‌ای
سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ شاخص شادی در بازه‌ی ۴.۲ تا ۴.۷ نوسان داشت. کمترین مقدار ثبت‌شده در این بازه است که یکی از پایین‌ترین نقاط طی این دوره است. اصلی‌ترین دلیل این وضعیت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام) در اردیبهشت‌ماه همان سال و بازگشت تحریم‌های سنگین اقتصادی بود. این اتفاق اقتصاد کشور را دچار شوک کرد به‌طوری‌که ارزش ریال سقوط کرد، قیمت دلار و کالا‌های اساسی افزایش یافت و تورم زندگی روزمره مردم را سخت‌تر کرد. اشاره‌ای روانی، نگرانی از آینده، افزایش تمایل به مهاجرت و کاهش اعتماد عمومی به بهبود شرایط باعث ایجاد موجی از ناامیدی در جامعه شد. همه این عوامل حس شادی، امنیت و رضایت را به کمترین حد خود رساند.
بهبود نسبی شادی
سال ۲۰۱۹ شاخص به ۵ رسید و در سال‌های ۲۰۲۲، ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ به ترتیب برابر با ۴.۹، ۴.۹ و ۵.۰۹ بوده است. این روند افزایشی جزئی ممکن است نشانه‌ای از بهبود نسبی شرایط اجتماعی یا اقتصادی باشد. شاخص شادی از عدد نسبتاً بالای ۶ در سال ۲۰۰۶ به ۵.۰۹ در سال ۲۰۲۴ رسیده ۰.۹۱ واحد کاهش پیداکرده است.
رمز شادی
در صدر جدول شاخص شادی جهان کشور‌های شمال اروپا قرار دارند. یعنی فنلاند با امتیاز ۷.۷۳۶ شادترین کشور جهان است و پس‌ازآن دانمارک با امتیاز ۷.۵۲۱، ایرلند ۷.۵۱۵، سوئد ۷.۳۴۵ و هلند ۷.۳۰۶ رتبه‌های بالای شادترین کشور‌های جهان را دارا هستند. کشور‌هایی با برخورداری از دموکراسی پایدار، رفاه اجتماعی گسترده، خدمات رایگان آموزشی و درمانی، آزادی‌های فردی و سطح بالای اعتماد به نهاد‌های حکومتی می‌توانند بالاترین سطح شادی را تجربه می‌کنند.