ستاره صبح، فائزه صدر: تشکیل ائتلافی جهانی برای اجرای راه حل دو کشوری نشان می دهد که رویکرد جهان در باب حل مناقشه اسرائیل و فلسطین با شکل گرفتن همبستگی میان رهبران جهانی و منطقه ای سرعت گرفته است. هم زمان با آغاز جنگ غزه، جهان به این نتیجه رسید که برای خروج خاورمیانه از مناقشه باید روی راه حل دو دولتی تمرکز کرد. منتقدین ایده دو دولتی عقیده دارند این طرح حقوق فلسطینی ها در برابر اسرائیل را تامین نمی کند و نمی تواند تضمینی برای عدم وقوع جنگ میان این دو باشد. اما موافقان، بازیگران این تنش را تحت فشار قرار داده اند تا با اجرای راه حل دو دولتی به نزاع مشروعیت، مرز و سرزمین خاتمه دهند. ستاره صبح در گفت و گو با نصرت الله تاجیک، سفیرپیشین اردن به بررسی نقاط ضعف و قوت ایده دو دولتی پرداخته که در ادامه می خوانید:
آیا راه حل دو دولتی تشکیل دو کشور مستقل فلسطین و اسرائیل را دنبال می کند یا ایده ای نازلتر از دو کشوری است؟
«راه حل دو دولتی» مناسبترین عبارت است. بعضا به اشتباه از «راه حل دو کشوری» صحبت می شود. از این نظر راه حل دو دولتی به فیل داستان مولوی می ماند که افراد نابینا به حیوان دست می زدند و هر کدام یک ویژگی فیل را بیان می کردند.
در راه حل دو دولتی هر کدام از طرف ها برداشت خود را مطرح می کند. آمریکا و اروپا به خاطر خریدن زمان ایده دو دولتی را پیش می کشند درحالیکه نزدیکترین روابط را با اسرائیل دارند و می دانند با توجه به مواضع اسرائیل، اجرای دو دولتی عملی نیست.
آمریکا حامی اسرائیل است چطور ایالات متحده طرحی را برای اراضی اشغالی دنبال می کند که اسرائیل خواهان آن نیست؟! تلاش آمریکا کمک به اسرائیل است، نمی خواهد در مقابل اسرائیل قرار بگیرد و از ناحیه غرب چالش جدیدی برای همپیمان خود ایجاد کند. پس هر بار آمریکا و اروپا راه حل دو دولتی را مطرح می کنند بیشتر برای خرید زمان است تا آنچه اسرائیل می خواهد عملیاتی شود و سیاست های مورد توافق در این مدت اجرا شود.
راه حل دو دولتی به این مفهوم است که با پذیرش این راه حل، به صورت غیر مستقیم اسرائیل و فلسطین را به رسمیت می شناسند.
مخالفان ایده دو دولتی چه نقدی بر این طرح دارند؟ آیا می توان با اصلاحاتی روی این ایده کار کرد و آن را به ثمر نشاند یا خیر؟
براساس قطعنامه تقسیم فلسطین که در سال 1947 در سازمان ملل تصویب شده بود، کشور هایی اسرائیل را به رسمیت شناختند. براساس مصوبه چند ماه قبل در مجمع عمومی سازمان ملل، فلسطین نیز به رسمیت شناخته شد. ایران هم در این رای گیری شرکت کرد ولی برای راه حل دو دولتی اعلام تحفظ کرد. به عقیده من روش فعلی ایران در مورد بحران منطقه درست نیست ما باید در فضای بین المللی ایجاد شده توسط حامیان فلسطین مشارکت کنیم. نظراتمان را بگوییم و حضور فعالمان را در مجامع تثبیت کنیم. به طور مشخص در مورد اجلاس اخیر در عربستان سعودی، ایران باید در اجلاس ریاض شرکت می کرد و باید آراء و نظراتش را به گوش طرفین می رساند.
نوع برخورد با مساله دو دولتی اهمیت زیادی دارد. سازمان ملل و جهان این ایده دو دلتی را به عنوان یک راه حل مطرح می کند. ایران اگر مخالفتی دارد باید با صدای رسا و با بیان نقاط ضعف و قوت این طرح در مجامع جهانی مطرح کند.
برخی حوزویان در داخل به صورتی با راه حل دو دولتی برخورد می کنند که گویی حرف زدن درباره آن هم گناهی کبیره است. حرف نزدن، یعنی تعطیل شدن تعقل که رویکرد درستی نیست و در مسائل سیاسی جواب نمی دهد. راه حل دو کشوری یک مساله سیاسی است که باید در مجامع نخبگانی طرح و بحث شود. اگر ایران به عنوان برجسته ترین حامی فلسطین در این خصوص رای و نظری دارد باید به گوش جوامع جهانی برساند.
برخورد دیگر این است که راه حل دو دولتی را بدون هیچ ابتکاری بپذیریم یا تنها موضع رسمی ایران در مورد اسرائیل و فلسطین را پیگیر باشیم. امروز جهان روی مساله اسرائیل و فلسطین کار می کند، ما نباید از این جریان دور باشیم. شرکت یا عدم شرکت ایران در این محافل دو مساله متفاوت با آثار مختلف است. باید همانطور که در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می کنیم هر جا که بحث فلسطین بود حاضر باشیم.
شاهد بررسی طرح دو دولتی در منطقه هستیم. آیا طرحی که غرب در قالب تشکیل دو دولت توسعه داده قابل اجرا است و می تواند به جنگ خاتمه دهد یا خیر؟
وقتی طرح دو دولتی را از نظر عملیاتی بررسی کنیم متوجه می شویم عملا سرزمینی برای تشکیل فلسطین باقی نمانده است. کرانه باختری و غزه دو بخش جدا افتاده است. غزه به سرزمینی سوخته تبدیل شده است. توسعه شهرک های اسرائیل مزاحمت برای فلسطینیان دارند که عملا تفکیک بخش های فلسطینی و اسرائیلی نشین را دشوار خواهد کرد.
حتی اگر راه حل دو دولتی پذیرفته و اجرایی شود، روز بعد از تشکیل دولت فلسطین به شرط آنکه دولت اختیاراتی داشته باشد، با توجه به رویکرد اسرائیل اختلافات این دو این بار در قالب نزاع دو دولت نمایان خواهد شد.
اگر دولت فلسطین قدرتی داشته باشد جنگ را با اسرائیل آغاز خواهد کرد و اگر قدرت نداشته باشد شاهد وضعیتی خواهیم بود که امروز مشاهده می شود و گروه های مقاومت فلسطینی همچنان به خاطر احقاق حقوق خود با اسرائیل درگیر خواهند بود.
ریشه ماجرا اشغال سرزمین فلسطین است اسرائیل و حامیان غربی اش همواره سعی دارند این بخش مهم از تاریخ فراموش شود ولی خاورمیانه اشغال فلسطین را از یاد نمی برد. تا موضوع اشغال فلسطین، غصب زمین های مردم بومی و آواره شدن فلسطینیان حل نشود، هیچ راه حلی ظرفیت اجرا و یا کاهش تنش در منطقه را نخواهد داشت.
بحران در اراضی اشغالی تنها با حل شدن مساله زمین فروکش خواهد کرد تا آوارگان فلسطینی به سرزمین های خود بازنگشته اند، نزاع ادامه دارد چون یکی از طرف ها دیگری ر ا اشغالگر و غاصب می بیند. با وجود چنین نگاهی، هیچ طرح و نقشه ای امنیت را به اسرائیل باز نمی گرداند.