جامعه مدت‌هاست که از تأثیر فناوری بر جوانان نگران است؛ اما برخلاف رادیو و تلویزیون، ماهیت بیش از حد به‌هم‌پیوسته رسانه‌های اجتماعی به اضطراب‌های جدیدی منجر شده است. از جمله نگرانی‌ها، ارتباط‌های عاطفی - جنسی در فضای مجازی است که غالباً به آسیب‌های جدی روانی و اجتماعی منتهی می‌شود. ازاین‌رو، دکتر مریم احمدیان نسب، متخصص روانشناسی تربیتی به ارائه توضیحاتی در این باره می‌پردازد.
بلایی که دوستی‌های آنلاین
بر سر نوجوانان می‌آورد
احمدیان نسب ابراز احساسات نوجوانان بدون پشتوانه عقل و منطق در فضای مجازی را باعث به مخاطره افتادن زندگی و آینده، سلامت روان و جسم، نگرش‌ها و پویایی‌های معنوی و اخلاقی آنها دانست و گفت: «ابراز علاقه منجر به درگیرشدن احساسات نوجوانان شده و بسیاری از آنها این احساسات را واقعی تلقی می‌کنند، به این ابراز علاقه‌ها و کلمات محبت‌آمیز دل می‌بندند، آنها را باور می‌کنند و شروع به ساخت و تصور آینده ایده‌آلی می‌کنند. در تخیلات خود گرفتار شده و کم‌کم از دنیای واقعی و واقعیت‌های زندگی فاصله می‌گیرند، این قبیل کلام‌ها و حرف‌ها می‌توانند تا مدت‌ها ذهن فرد را درگیر سازد، مانع تمرکز نوجوان به پیشرفت خود در دنیای واقعی و توسعه فردی وی شود، فرصت تفکر، مطالعه، پژوهش، برنامه‌ریزی، هدف‌گزینی و اتخاذ تصمیم‌های مناسب از او گرفته شود و در رفتار و عملکرد اجتماعی، تحصیلی و کارهای روزمره نوجوان افت و اختلال دیده شود.» این روان‌شناس گفت: «ابراز علاقه‌های مجازی سلامت جسم و روان نوجوانان را دچار مخاطره می‌سازد، ممکن است برخی از نوجوانان ناامیدی، احساس پشیمانی، بی‌انگیزگی و حتی افسردگی را تجربه کنند و در بدترین حالت شاهد نوجوانانی هستیم که به علت دوستی با جنس مخالف از طریق فضای مجازی اقدام به خودکشی کرده‌اند.»
چه افرادی بیشتر به سمت دوستی‌های مجازی گرایش پیدا می‌کنند؟
احمدیان نسب در پاسخ به این سؤال گفت: «در جهت تبیین این که چه افرادی بیشتر به سمت دوستی‌های مجازی سوق پیدا می‌کنند، باید هم به ویژگی‌های شخصیتی افراد و هم به شرایط خانوادگی و محیطی توجه داشت.» او تصریح کرد: «بسیاری از نوجوانانی که والدین کنترل‌گر، سخت‌گیر و مستبدانه دارند، ممکن است از عزت‌نفس مطلوب و اعتمادبه‌نفس کافی برخوردار نباشند و این امر می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات زیادی در تعاملات اجتماعی آنها شود.» او ادامه داد:« این نوجوانان خود را دوست‌داشتنی و جذاب نمی‌دانند، احساس می‌کنند نمی‌توانند به‌راحتی در اجتماعات مختلف خود را بروز دهند، ازاین‌رو، شبکه‌های اجتماعی مجازی را گزینه مناسبی برای ابراز وجود در گروه‌های اجتماعی و دوست‌یابی تلقی می‌کنند.» احمدیان نسب تصریح کرد: «در دنیای واقعی، جهت ارتباط با جنس مخالف، افراد نیازمند خودپنداره مثبت، عزت‌نفس مطلوب، جرئت‌ورزی و خودکارآمدی هستند، و نوجوانانی که در این زمینه‌های شخصیتی و روان‌شناختی مشکل دارند، به طور معمول از ورود به روابط واقعی می‌ترسند و خود را شایسته و لایق دوست داشته شدن نمی‌بینید و به شبکه‌های مجازی پناه میبرند.»
نقش خانواده در پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی بر فرزندان
به گفته احمدیان نسب، واقعیت این است که جامعه ما در حال گذار از یک جامعه سنتی به سمت یک جامعه متجدد است. باید در نظر داشت که گرچه کارکرد خانواده تغییر نکرده، ولی روش‌های تربیتی ناگزیر از تغییر بوده و والدینی که نتوانند تغییر روش‌های تربیتی را در خانواده اعمال کنند دچار آسیب‌های جدی می‌شوند. ازاین‌رو، باتوجه‌به گسترش تکنولوژی و فناوری و نقش آن در زندگی نمی‌توان این عامل مهم را از زندگی حذف کرد؛ والدین می‌توانند با ایجاد رابطه مطلوب، صمیمانه و نزدیک با نوجوانان، آموزش درست استفاده هدفمند از شبکه‌های اجتماعی، ارتقا سطح سواد رسانه‌ای خودشان، داشتن مدیریت زمان و برنامه‌ریزی در اوقات استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی، نظارت بر فضای مجازی از طریق ابزارهای نظارتی والدین بااطلاع فرزندان، آموزش مهارت‌های زندگی و نحوه استفاده صحیح از قابلیت‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی، ایجاد انگیزه به حضور بیشتر در دنیای واقعی، فراهم‌ساختن فرصت‌های مشارکت نوجوانان در دنیای واقعی و پر کردن اوقات فراغت نوجوانان تا حدی از تهدیدهای فضای مجازی بکاهند.
این روان‌شناس دررابطه‌با نحوه واکنش والدین در صورت اطلاع از ارتباط فرزندشان با جنس مخالف گفت: «درصورتی‌که والدین متوجه شوند که نوجوانانشان از طریق شبکه‌های اجتماعی با جنس مخالف ارتباط دارند، نباید برخوردی خشن همراه با تنبیه از خود نشان دهند و به نصیحت‌کردن‌های مکرر بپردازند، زیرا با این کار نوجوان را به ادامه‌دادن رابطه خود با جنس مخالف به‌صورت پنهانی سوق می‌دهند.»
به گزارش ایرنا، او تأکید کرد: «در این شرایط والدین باید خونسردی خود را حفظ کنند، صمیمانه و دوستانه با فرزندشان صحبت کنند، نظر نوجوان را در مورد این رابطه جویا شوند، در فضایی کاملاً مشارکتی، به جستجوی پیامدهای این نوع روابط بپردازند و وی را از شرایط و اتفاقاتی که ممکن است در آینده برای وی اتفاق بیفتد، آگاه سازند.»