تخم‌مرغ جایگزین مرغ و گوشت
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که با افزایش نرخ تورم در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۴۰۰، مردم مصرف مرغ و گوشت قرمز را کاهش داده و تخم‌مرغ را جایگزین آنها کرده‌اند. همچنین مصرف روزانه کالری توسط افراد در این بازه زمانی نزولی بوده است.
هزینه خوراک در خانوار شهری
طبق داده‌های هزینه و درآمد خانوار که هر سال توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌شود، هم‌زمان با افزایش نرخ تورم از سال‌های ۱۳۹۷ الی ۱۴۰۱، سهم گروه خوراکی‌ها و دخانی‌ها از کل هزینه‌های خانوارهای شهری از ۲۴ درصد به ۲۷ درصد رسیده است. یعنی خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۶ به میزان ۶ میلیون و ۶۶۳ هزار تومان، معادل با ۲۴ درصد از کل هزینه‌های خود را به گروه خوراکی و دخانی اختصاص داده‌اند. این میزان در سال ۱۴۰۱ به ۳۷ میلیون و ۶۸۲ هزار تومان، برابر با ۲۷ درصد از کل هزینه‌های خانوار رسیده است.
هزینه خوراک در استان‌ها
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، استان‌های چهارمحال و بختیاری، بوشهر و مرکزی، بیشترین میزان هزینه برای گروه خوراکی را داشته‌اند. طبق این گزارش، خانوارهای شهری به‌طور میانگین در استان‌های ذکرشده به ترتیب ۴۶.۹۸ میلیون تومان، ۴۵.۹ میلیون تومان، و ۴۴.۲۶ میلیون تومان برای گروه خوراکی هزینه کرده‌اند. از سوی دیگر، استان‌های اردبیل، کرمان، و سمنان، کمترین هزینه را برای گروه خوراکی‌ها داشته‌اند. خانوارهای شهری به‌طور میانگین در استان‌های ذکرشده به ترتیب ۲۴.۵۷ میلیون تومان، ۲۷.۳۴ میلیون تومان، و ۲۸.۴۲ میلیون تومان برای گروه خوراکی هزینه کرده‌اند.
گروه خوراکی‌ها در استان‌های ایلام، خوزستان، و هرمزگان نیز بیشترین سهم از کل هزینه‌های خانوار را شامل می‌شود. خانوارهای شهری به‌طور میانگین در استان‌های ذکرشده به ترتیب ۴۱.۷۸ درصد، ۴۰.۰۶ درصد، و ۳۷.۴۸ درصد از کل هزینه‌های خود را صرف گروه خوراکی‌ها کرده‌اند.
هزینه خوراکی‌ها در تهران و البرز
در نقطه مقابل، گروه خوراکی‌ها در استان‌های تهران، فارس، و البرز کمترین سهم از کل هزینه‌های خانوار در استان‌های مختلف را شامل می‌شود. خانوارهای شهری به‌طور میانگین در استان‌های ذکرشده به ترتیب ۲۱.۷۵ درصد، ۲۲.۸۵ درصد، و ۲۳.۹۴ درصد از کل هزینه‌های خود را صرف گروه خوراکی‌ها کرده‌اند.
مصرف گوشت در کدام استان‌ها
بیشتر است؟
طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، هزینه خانوارهای شهری برای گوشت، شامل گوشت دام، پرندگان، و حیوانات دریایی، در استان‌های چهارمحال و بختیاری، ایلام، و کرمانشاه، از سایر استان‌ها بیشتر بوده است. خانوارهای شهری به‌طور میانگین در استان‌های ذکرشده در سال ۱۴۰۱ به ترتیب به میزان ۱۱.۱۶ میلیون تومان، ۱۰.۴۲ میلیون تومان، و ۹.۹۷ میلیون تومان برای مصرف گوشت هزینه کرده‌اند.
از سوی دیگر، هزینه خانوارهای شهری برای گوشت، شامل گوشت دام، پرندگان، و حیوانات دریایی، در استان‌های گیلان، سمنان، و کرمان، از سایر استان‌ها کمتر بوده است. خانوارهای شهری در کل کشور به‌طور میانگین برابر با ۷.۸ میلیون تومان برای مصرف گوشت در سال ۱۴۰۱ هزینه کرده‌اند.
میزان هزینه خوراکی‌ها در دهک‌ها
خانوارهای شهری در دهک دهم به عنوان پرهزینه‌ترین و ثروتمندترین گروه در جامعه، در سال ۱۴۰۱ به میزان ۷۱ میلیون و ۵۱۰ هزار تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند. از سوی دیگر، خانوارهای شهری در دهک اول به عنوان کم‌هزینه‌ترین و فقیرترین گروه در جامعه، در سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۳.۸۵ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند. رشد نرخ تورم در گروه خوراکی‌ها آسیب بیشتری به گروه‌های کم‌درآمد جامعه نسبت به گروه‌های پردرآمدتر می‌زند. به‌طور میانگین، در سال ۱۴۰۱، خانوارهای شهری در دهک دهم به عنوان پرهزینه‌ترین گروه در جامعه، ۱۹.۷۲ درصد از هزینه‌های خود را صرف گروه خوراکی‌ها کرده‌اند. در نقطه مقابل، خانوارهای شهری در دهک اول به عنوان کم‌هزینه‌ترین گروه در جامعه، ۴۲.۵۶ درصد از هزینه‌های خود را صرف گروه خوراکی‌ها کرده‌اند.
وضعیت مصرف گوشت در دهک‌ها
به‌طور میانگین، خانوارهای شهری در دهک دهم به عنوان پرهزینه‌ترین گروه در جامعه، در سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۵.۳۱ میلیون برای گروه گوشت، شامل گوشت دام، پرندگان، و حیوانات دریایی هزینه کرده‌اند. از سوی دیگر، خانوارهای شهری در دهک اول به عنوان کم‌هزینه‌ترین گروه در جامعه، در سال ۱۴۰۱ به میزان ۲.۵۵ میلیون تومان برای گروه ذکرشده هزینه کرده‌اند.
نمودار زیر، به‌طور میانگین هزینه یک خانوار شهری برای گروه گوشت، شامل گوشت دام، پرندگان، و حیوانات دریایی در دهک‌های هزینه‌ای مختلف را نشان می‌دهد.
مصرف ناسالم دهک‌های کم‌درآمد
دهک‌های کم‌درآمد که هزینه کمتری دارند، مصرف ناسالم در گروه خوراکی‌ها و دخانی بیشتر است. میزان هزینه سالانه برای تهیه انواع نوشابه و دخانیات در دهک هزینه‌ای اول (کم‌هزینه‌ترین دهک)، برابر با ۵۴۵ هزار تومان می‌باشد که از هزینه‌کرد این دهک برای مواردی مانند حبوبات، انواع تخم پرندگان، خشکبار، گوشت حیوانات دریایی، و انواع شیر بیشتر است. این در حالی است که وقوع بیماری می‌تواند آسیب زیادی به وضعیت خانوارهای کم‌درآمد وارد کند.
هزینه گروه‌های شغلی برای خوراکی‌ها
بیشترین هزینه برای خوراکی‌ها در بین گروه‌های مختلف شغلی در خانوارهای شهری، مربوط به گروه قانونگذاران، مقامات و مدیران می‌باشد. خانوارهای این گروه به‌طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۵۷.۲۳ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند.
خانوارهای گروه متخصصان (علمی و فنی) به‌طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۵۰.۳۳ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند. خانوارهای گروه کارمندان امور اداری و دفتری به‌طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۴۳.۳۳ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند. گروه‌های فوق، بیشترین هزینه را برای مصرف خوراکی‌ها صرف کرده‌اند.
خانوارهای گروه کارگران ساده، به‌طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۳۰.۸۸ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند که کمترین هزینه در بین سایر گروه‌های شغلی می‌باشد. از بین سایر گروه‌ها، خانوارهای گروه صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوط، به‌طور میانگین درسال ۱۴۰۱ به میزان ۳۶.۱۳ میلیون تومان برای گروه خوراکی‌ها هزینه کرده‌اند.