افزایش صادرات نفت در جهان
صادرات نفت در جهان از اواخر سال ۲۰۲۰ رو به افزایش است، این رویداد به دو اتفاق ربط داد. ابتدا پایان شیوع کرونا، تقاضا نفت را بالا برد و از میانگین ۹۱ میلیون بشکه‌ای در سال ۲۰۲۰ به ۹۶.۵ در ۲۰۲۱ و ۹۹ میلیون بشکه در ۲۰۲۲ برسد. بنابراین نیاز جهان به نفت ایران بیشتر شده است. نکته دیگر اینکه انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا به‌طور غیرمستقیم به صادرات نفت ایران کمک کرده است چون علیه سیاست تندروی دونالد ترامپ، دولت بایدن حداقل در اولین ماه ریاست جمهوری خود قصد بازگشت به برجام را داشت.
صعود صادرات نفت ایران
صادرات نفت کشور از میانگین ۳۰۰ هزار بشکه در سال ۲۰۲۰ به ۶۶۰ هزار بشکه در سال ۲۰۲۱ و پس‌ازآن در ۲۰۲۲ به ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسید. اما از نیمه دوم سال ۲۰۲۲، شاهد افزایش قابل‌توجه صادرات هستیم از اکتبر ۲۰۲۲ میانگین صادرات نفت خام و میعانات گازی به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و در ماه می نزدیک به میزان ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید. این میزان بالاترین میزان ماهیانه از ماه اکتبر ۲۰۱۸ حساب می‌شود.
مقصد صادرات نفت ایران
از زمان خروج آمریکا از برجام و از زمان پایان معافیت‌هایی که به خریداران نفت ایران تا آوریل ۲۰۱۹ داده‌شده بود، ایران تنها به مقاصد چین، سوریه و ونزوئلا نفت صادر کرده است. چین بزرگ‌ترین مشتری نفت کشور با سهم بین ۸۵-۹۵ درصد است و سوریه و ونزوئلا با حجم روزانه ۵۰-۷۰ هزار بشکه‌ای دیگر مشتریان ایران هستند. اما نکته قابل‌توجه این است که قبلاً اکثر نفت صادراتی ایران به چین به سمت پالایشگاه‌های دولتی که تحت مدیریت شرکت‌هایی مانند ساینوپک و شرکت ملی چین هستند، می‌رفت اما این روند تغییر پیداکرده و از سال ۲۰۱۸ که بیش از ۸۰ درصد نفت صادراتی کشور به چین به پالایشگاه‌های دولتی می‌رسید، اکنون بیش از ۹۰ درصد صادرات به چین به مقصد پالایشگاه‌های خصوصی می‌رسد. سهم این پالایشگاه‌های خصوصی چینی در سبد صادراتی نفت ایران به چین به بیش از ۹۰ درصد رسیده است. عملیات پالایشگاهی چین در سال جاری به اوج خود خواهد رسید و این نتیجه ساخت پالایشگاه‌های جدید مثل پالایشگاه جییانگ (Jieyang) با ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه در روزف پالایشگاه ژجیانگ (Zhejiang)، شرکت رانگشنگ (Rongsheng) با ظرفیت ۷۰۰ هزار بشکه در روز است، حجم صادراتی به سوریه و ونزوئلا نیز ثابت مانده است. اگر تحریم‌های ثانویه آمریکا لغو شوند یا معافیت‌هایی به پالایشگاه‌های اروپایی داده شود، شرکت‌های اروپایی تمایل زیادی برای خرید نفت ایران خواهند داشت.
چگونه ایران نفت بیشتری صادر می‌کند؟
رشد تقاضا و کاهش فشارها علیه نفت ایران صادرات نفت کشور را بالا برده است. شرکت‌های نسبتا کوچک بیشتر به سمت ایران، روسیه و ونزوئلا رفتند تا از تخفیف این کشورها بهره‌مند شوند. اما افزایش تقاضا نفت ایران به سیاست بایدن هم ربط دارد. شروع جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت‌ها دولت بایدن را وادار کرد تا حداکثر قدرت خود را در هدف پایین آوردن قیمت‌ها بگذارد، بنابراین به‌طور غیرمستقیم، فشار واشنگتن برای اعمال تحریم‌ها کمتر شده است. این جنگ باعث شد تا قیمت‌های انرژی اولویت بالاتری در کاخ سفید داشته باشند، بایدن با قصد بالا نگهداشتن عرضه جهانی، فشار برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران کم کرد و این کار به افزایش حجم صادرات نفت کشور کمک کرده است. عربستان تمایل دارد از ثبات قیمت‌ها حمایت کند و تولید و صادرات خود را کاهش دهد. این روند می‌تواند به‌طور غیرمستقیم سهم ایران در بازار چین را افزایش دهد، عربستان حدود ۱ میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه در روز به چین نفت صادر می‌کند. به نظر می‌رسد آمریکا ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز میزان حداکثری باشد که می تواند تولید کند.
تخفیف نفت ایران
ایران وادار به دادن تخفیف است تا مشتریان بیشتری جذب کند. ورود روسیه در بازار نفت تحریمی باعث شده تا شرکت ملی نفت ایران مجبور باشد تخفیف را بیشتر کند تا سهم خود را نگه دارد. روسیه با تخفیف نهایی حدود ۹-۱۰ دلار از هر بشکه نفت خود را می‌فروشد. برآورد ما این است که نفت ایران با تخفیف بین ۱۰ تا ۱۲ دلار در هر بشکه به خریداران پیشنهاد می‌شود.