اول اوت 2021
تنظیم: هیئت تحریریه
تارنمای فرانس 24
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
[email protected]
ابراهیم رئیسی محافظه‌کار، روز سه‌شنبه (12 مرداد) به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید جمهوری اسلامی، کشوری که در بحران اقتصادی و تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، معرفی می‌شود. او جانشین حسن روحانی، رئیس‌جمهور میانه‌رو می‌شود که یکی از دستاوردهای مهم او توافق هسته‌ای 1394 (2015) بین ایران و شش قدرت جهانی بود. رئیسی 60 ساله احتمالاً باید به مذاکرات هسته‌ای باهدف احیای توافقی که آمریکا به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد، بپردازد.
وی در حالی در انتخابات خردادماه پیروز شد که بیش از نیمی از رأی‌دهندگان پس‌از اینکه بسیاری از وزنه‌های سنگین سیاسی از ایستادن در رقابت‌ها منع شده بودند، از شرکت در انتخابات خودداری ورزیدند.
به گفته «کلمنت ترم»، محقق دانشگاه اروپایی در ایتالیا، مشکلات اقتصادی ایران که با تحریم‌های آمریکا تشدید شده است، بزرگ‌ترین چالش رئیس‌جمهور جدید خواهد بود. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «هدف اصلی رئیسی بهبود وضعیت اقتصادی از طریق تقویت روابط اقتصادی جمهوری اسلامی با کشورهای همسایه خواهد بود. هدف ایجاد یک مدل تجاری است که از رشد اقتصادی ایران در برابر سیاست‌ها و تصمیمات آمریکایی محافظت کند.» ترم معتقد است که اولویت اصلی رئیسی «لغو تحریم‌های آمریکا» خواهد بود تا ایران بتواند تجارت خود را با همسایگان و کشورهای غیر غربی مانند چین و روسیه تقویت کند.
بر اساس توافق 1394 (2015)، ایران محدودیت‌های هسته‌ای خود را در ازای کاهش تحریم‌ها پذیرفت؛ اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا سه سال بعدازاین توافق، از آن خارج و دوباره تحریم‌ها را تشدید کرد و باعث شد تهران از اکثر تعهدات هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا آمادگی خود را برای بازگشت به معامله هسته‌ای اعلام و در کنار مذاکرات رسمی با دیگر طرف‌ها – بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه- درگیر مذاکرات غیرمستقیم با ایران شد.
ضعف اقتصادی
تحریم‌های آمریکا به‌گونه‌ای اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داد که رشد اقتصادی کشور در سال‌های 1397 (2018) و 1398 (2019) حدود شش درصد کاهش یافت. این ضربه‌ای به روحانی و دولتش بود که امیدوار بودند اقتصاد را آزاد و بخش خصوصی را توسعه دهند. در زمستان 1396 (2017) و در سال 1398 (2019)، اعتراضات خیابانی ناشی از مشکلات اقتصادی به وجود آمد. همچنین در تیرماه سال جاری، استان نفت‌خیز خوزستان به‌واسطه مشکلات ناشی از سوء مدیریت در موضوع آب، شاهد تظاهرات مردم بود. نابسامانی اقتصادی با شیوع ویروس کرونا تشدید شده و مردم را در وضعیت دشوار قرار داده است.
سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاح‌طلب ایرانی گفت که رئیس‌جمهور کنونی در رویکرد خود در قبال غرب «ایدئالیست» بود. او که مشاور روسای جمهور ایران بوده است، می‌گوید: «روحانی معتقد بود که می‌تواند همه مشکلات کشور را به‌سرعت حل کند. رئیسی راه متفاوتی را انتخاب خواهد کرد.»
رئیسی پس از انتخاب خود به‌عنوان رئیس‌جمهور تصریح کرد که سیاست خارجی کلیدی وی، بهبود روابط با کشورهای منطقه خواهد بود. در اواسط ماه تیر، روحانی گفت که امیدوار است جانشین وی بتواند برای لغو تحریم‌های آمریکا و پایان مذاکرات هسته‌ای به توافق برسد؛ اما رهبر ایران که روز سه‌شنبه مراسم تحلیف رئیسی را بر عهده خواهد داشت و حرف او در مسائل مهم کشور نهایی است، نسبت به اعتماد به غرب هشدار داده است.
مذاکرات هسته‌ای
ابراهیم رئیسی قبلاً گفته بود که تنها به خاطر مذاکره با دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای و غیرمستقیم با آمریکا مذاکره نخواهد کرد. وی گفت که دولت وی از مذاکراتی که «منافع ملی را تضمین کند» حمایت خواهد کرد.
شش دور مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی بین فروردین و خردادماه در وین برگزار شد. آخرین دور این مذاکرات در 30 خرداد به پایان رسید و تاریخی برای دور بعدی مشخص نشد. به گفته ترم، دولت جدید اصولگرایان که به‌شدت به ایالات‌متحده بی‌اعتماد است، تمایلی به فشار آوردن بر مسائل ندارد. وی گفت: «اراده‌ای در تهران وجود دارد که به‌طرف آمریکایی نشان دهد هیچ فوریتی برای مصالحه وجود ندارد. دولت جدید همچنین می‌خواهد نشان دهد که می‌تواند معامله بهتری نسبت به دولت قبلی به دست آورد».
به گفته لیلاز، آینده توافق هسته‌ای یکی از عواملی خواهد بود که بر سرنوشت اقتصاد تأثیر می‌گذارد. وی گفت: «اگر ایران قصد خود را برای عدم ادامه مذاکرات اعلام کند، تحریم‌ها همچنان باقی خواهند ماند.»