30 درصد خانوارها توانایی سفر کردن دارند
سال ۱۴۰۰ از جمعیت ۲۶ میلیون و ۳۰۲ هزارنفری خانوار کشور، حدود ۷۰ درصد از آنان سفر نرفتند و تنها هفت میلیون و ۷۸۸ هزار خانوار معادل ۳۰ درصد خانوارها به سفر رفته‌اند. بعد از سال ۲۰۲۰ گردشگری داخلی روند رو به رشدی را طی کرد، به طوری که در سال ۲۰۲۱ هزینه کرد گردشگران داخلی ایران ۹. ۴۸ درصد رشد داشته و به ۱۳۹ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان رسیده است.
رشد سفر در نوروز 1402
بررسی آمار سفر‌های نوروزی در سال ۱۴۰۲ مشاهده می‌شود سفر‌ها روند افزایشی نسبت به دوران کرونا به دست آورده است؛ به طوری که طبق گزارش دبیر ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در سال ۱۴۰۲ از ۲۵ اسفندماه سال ۱۴۰۱ تا ۱۵ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۲، در مجموع ۱.۵۷ میلیون نفر شب اقامت ثبت‌شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۷ درصد رشد داشته است.
سهم اندک خانوار روستایی از سفر و تفریح
شواهد نشان می‌دهد که وضعیت هزینه‌ها در دهک‌های مختلف متفاوت است. خانوار روستایی و دهک‌های ضعیف‌تر تحت تأثیر بیشتر فشار اقتصادی طی سال‌های اخیر سهم کمتری از هزینه سبد خانوار را به تفریحات و سفر اختصاص داده‌اند. بهترین توصیف برای وضعیت موجود را می‌توان در ۸. ۳۹ برابر بودن هزینه‌های تفریحات دهک دهم نسبت به دهک اول یافت.
توزیع نابرابری گردشگری
آمار اقامت در بازه ۲۵ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۱ الی ۱۵ فروردین‌ماه ۱۴۰۲، رقمی بالغ بر ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار شب اقامت، در مراکز اقامتی رسمی ثبت‌شده، که رشدی را نسبت سال گذشته نشان نمی‌دهد. همچنین میانگین ضریب اشغال اقامتگاه‌های رسمی در تعطیلات نوروز نیز حدود ۶۶ درصد بوده که به دلیل شرایط اقتصادی و فقدان برنامه به منظور افزایش سطح اشغال اقامتگاه‌ها رشد سفر‌های غیر سازمان‌دهی مشاهده‌شده است، با این شرایط سفر‌های غیر سازمان‌دهی کمکی به بهبود وضعیت اقتصاد صنعت گردشگری نمی‌کند.
خسارت کاهش سفر و تفریح
کاهش سفر و تفریح و حذف آن از سبد هزینه‌ای خانوارها می‌تواند تبعات اقتصادی برای مراکز جاذبه گردشگری و تبعات اجتماعی و روانی برای خانوارها و جامعه داشته باشد؛ چراکه خانوارها به میزانی که هزینه‌های سفر خود را کاهش می‌دهند، سهم قابل‌توجهی از نشاط خود را نیز از دست خواهند داد.
سفر با خودرو شخصی
حدود ۷۷ درصد از مسافران در سفر‌های خود از وسایل نقلیه شخصی استفاده می‌کنند، ۶۸ درصد از وسیله نقلیه متعلق به خود به علاوه ۹ درصد وسیله نقلیه شخصی متعلق به دیگران است و تنها ۲۳ درصد از سفر‌های مسافران توسط وسایل حمل‌ونقل عمومی است. سواری‌های کرایه ۷. ۱۴ درصد، اتوبوس و مینی‌بوس ۲.۴ درصد، هواپیما و قطار نیز سهم ۸.۰ و ۵.۰ درصد بوده نصت. در سال ۱۴۰۰ از مجموع حدوداً ۲۶ میلیون و ۳۸۴ هزار خانوار ایرانی، ۲۲۱, ۷۸۸, ۷ خانوار سفر رفته‌اند و از خانوار‌های فاقد خودروی شخصی صرفاً ۲۴ درصد فرصت تجربه سفر را داشته‌اند؛ بنابراین ۷۶ درصد از خانوار‌هایی که فاقد خودروی شخصی بوده‌اند، از خدمات سفر نیز محروم شده‌اند.
بیش‌ترین گردشگری در کدام استان‌ها؟
با بررسی بهار سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰، استان‌های خراسان رضوی، مازندران، تهران، گیلان، فارس و اصفهان در صدر استان‌های گردشگری ایران با اقامت شبانه بوده و تقریباً سهم حدود ۵۰ درصدی از کل سفر‌های داخلی را داشته‌اند.
۲۴ میلیون خودرو در اختیار ۲۷ میلیون خانوار
نزدیک به ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی فاقد خودروی شخصی هستند و حدود ۲۴ میلیون دستگاه خودرو در اختیار ۲۷ میلیون خانوار قرار دارد. این وضعیت مؤید نابرابری در توزیع خودرو در میان دهک‌های جامعه و اثرپذیری شاخص دسترس‌پذیری گردشگری از دسترس‌پذیری خودروی شخصی است.
۱۸ درصد مستأجران سفر می‌روند
نگاهی به سفر‌ها از زاویه مالکیت محل سکونت خانواده‌هایی که در سال ۱۴۰۰ سفر داشته‌اند، نشان می‌دهد با تقسیم‌بندی محل زندگی افراد به سه دسته شخصی، استیجاری و سایر (سازمانی)، ۸۲ درصد از سفر‌ها توسط خانوار‌هایی با محل سکونت شخصی یا سازمانی صورت گرفته و تنها ۱۸ درصد از مسافران افراد مستأجر بوده‌اند؛ این یافته‌ها نشان می‌دهد که بخش‌های کارگری، دهک‌های کمتر برخوردار و محروم جامعه نیازمند توجه بیشتر سیاست‌گذاران برای تسهیل گری دسترس‌پذیری به گردشگری داخلی هستند. مجموع اقامت در هتل‌های کشور در تعطیلات تو روز سال ۱۴۰۲، نسبت به نوروز سال ۱۴۰۱ با کاهش ۱۳ درصدی مواجه بوده است.
افزایش هزینه سفر
براساس گزارش هزینه و درآمد خانوار کل کشور مرکز ملی آمار، در سال ۱۴۰۲ هزینه تمام‌شده یا بهای تولید و ارائه خدمات تأمین مکان و غذا در یک سال منتهی به بهار سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته 113 درصد رشد داشته است. گردشگری داخلی تحت تأثیر روند منفی هزینه‌های تفریح و سرگرمی قرارگرفته، به طوری که سهم هزینه‌های مربوط به تفریح و سفر از ۷۱.۰ درصد سال ۱۳۹۰ به ۳۴.۰ در سال ۱۳۹۹ و به ۳۸.۰ در سال ۱۴۰۰ رسیده است.