میزان نرخ تورم و میزان شاخص ادراک فساد با یکدیگر رابطه عکسدارند
کشورهایی مانند ونزوئلا، سودان، ایران، ترکیه که تورم بالا دارند، فساد مالی در آنها بیشتر است
فساد در ایران از دهه ۹۰ بیشتر شد بهنحویکه در آخرین گزارش سازمان شفافیت بینالملل در مورد شاخص ادراک فساد در سال ۲۰۲۳ میلادی، ایران با امتیاز ۲۴ در رتبه ۱۴۹ در بین ۱۸۰ کشور قرارگرفته؛ حالآنکه کشور سومالی با امتیاز ۱۱ در جایگاه صد و هشتادم در بین ۱۸۰ کشور قرارگرفته و عنوان فاسدترین کشور را به خود اختصاص داده است.
سازمان شفافیت بینالملل گزارشی تحت عنوان شاخص ادراک فساد را سالانه منتشر میکند که در آن به بررسی و ارزیابی کشورها ازلحاظ وجود فساد مالی میپردازد. در این گزارش برای کشورها امتیاز بین صفرتا ۱۰۰ در نظر گرفتهشده است و هر چه میزان امتیاز کشوری به ۱۰۰ نزدیکتر باشد، آن کشور فساد کمتری داشته و پاکتر است. اما کشوری که امتیازش به صفر نزدیکتر باشد دارای فساد مالی بالایی است.
دانمارک با امتیاز ۹۰ در بین سایر کشورها دارای فساد مالی کمتری بوده و به پاکترین کشور مشهور است. بعدازآن فنلاند، نیوزلند، نروژ و سنگاپور به ترتیب با کسب امتیازهای ۸۷، ۸۵، ۸۴ و ۸۳ در جایگاههای دوم تا پنجم پاکترین کشورها ازنظر فساد مالی قرار دارند.
کشور سومالی با امتیاز ۱۱ در جایگاه ۱۸۰آم در بین ۱۸۰ کشور قرارگرفته است و عنوان فاسدترین کشور را به خود اختصاص داده است. بعدازآن کشورهای ونزوئلا، کره شمالی، ترکمنستان و لیبی به ترتیب با امتیازهای ۱۳، ۱۷، ۱۸ و ۱۸ در جایگاههای قعر جدول قرار گرفتند و دارای بیشترین میزان فساد مالی بودهاند.
ترکیه در این گزارش با امتیاز ۳۴ در جایگاه ۱۱۵آم در بین سایر کشورها قرارگرفته است. انگلستان و آمریکا با امتیازهای ۷۱ و ۶۹ به ترتیب در جایگاههای ۲۰ و ۲۴ قرار گرفتند. کشورهایی نظیر عراق، کنگو، افغانستان، چاد، سودان و غیره در جایگاههایی پایینتر از ایران قرارگرفتهاند.
با بررسی گزارش سازمان شفافیت بینالملل درباره رتبه ایران در شاخص ادراک فساد طی سالهای گذشته میتوان مشاهده کرد که ایران در سال ۲۰۱۵ در بین سایر کشورها در جایگاه ۱۳۰آم قرار داشته و در سال ۲۰۲۳ به جایگاه ۱۴۹آم رسیده است.
روند اختلاس در ایران
آغاز اختلاسهای عظیم در سال ۱۳۷۱ با اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی فاضل حداد و مرتضی رفیقدوست از بانک صادرات رخ داد.
پرونده بعدی مربوط به شهرام جزایری در سال ۱۳۸۱ به ۴ میلیارد تومان رسیده بود. پرونده بعدی مربوط به محمود رضا خاوری و بهآفرید خسروی است که منجر به اختلاس بزرگ ۳ هزار میلیارد تومانی شد. بابک زنجانی در سال ۱۳۹۲ توانست حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان برداشت کند. او با کلاهبرداری از شرکت ملی نفت بیش از ۲ میلیارد دلار از نفت کشور را فروخت و پول آن را به دولت پرداخت نکرد. در سال ۱۳۹۲ پرونده دیگری که مربوط به محسن پهلوان مدیرعامل شرکت پدیده شاندیز مطرح شد که مظنون به اختلاسی ۹۴ هزار میلیارد تومانی بوده است. شرکت پدیده شاندیز که در سال ۱۳۸۸ تأسیس شد و ارزش اوراق سهام آن از ۲۰۰ تومان شروع و به ۱۰ هزار تومان هم رسید. در بین سالهای ۱۳۹۳ الی ۱۳۹۵ میتوان به پروندههای اختلاسهای ۸ هزار میلیارد تومانی بنیاد شهید، ۴ هزار میلیارد تومانی دکل نفتی گمشده، ۷ هزار میلیارد تومانی بیمه ایران، ۲.۵ هزار میلیارد تومانی حقوقهای نجومی و ۸ هزار میلراد تومانی بانک سرمایه اشاره کرد. در سال ۱۳۹۵ پرونده مربوط رسول دانیال زاده معروف به سلطان فولاد اتهامات او شامل پرداخت رشوه، بدهی نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومانی و دریافت تسهیلات از بانکها و بدهکاری به آنها بوده است.
از سال ۱۳۹۷ تاکنون نیز اخبار مربوط به پروندههای اختلاس ۹۰ هزار میلیارد تومانی پتروشیمی، ۵۰ هزار میلیارد تومانی کروز و عظام خودرو، ۹۲ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه و ۱۴۰ هزار میلیارد تومانی چای دبش اشاره کرد.
رابطه اختلاس با تورم
میزان اختلاسها و فسادهای مالی از ۱۲۳ میلیارد تومان در سال ۱۳۷۱ به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده و رشدی ۱۱۳ هزار درصدی داشته است. همگام با افزایش نرخ تورم در سالهای گذشته بهخصوص از سال ۱۳۹۷ به بعد میزان اختلاسهای مالی انجامگرفته بیشتر شده است.
میزان نرخ تورم و شاخص ادراک فساد بر اساس دادههای صندوق بینالمللی پول و سازمان شفافیت بینالملل نشان دادهشده است. بنابراین میتوان مشاهده کرد که میزان نرخ تورم و میزان شاخص ادراک فساد در سال ۲۰۲۳ با یکدیگر رابطه عکسدارند. درواقع کشورهایی مانند ونزوئلا، سودان، ایران، ترکیه و غیره که نسبت به سایر کشورها نرخ تورم بالاتری دارند دارای شاخص ادراک فساد پایینتری هستند و میزان فساد مالی در آنها بیشتر دیده میشود. (اقتصاد آنلاین)