کد خبر : 83206 تاریخ : ۱۳۹۹/۹/۲۴ - 00:01
دکتر پیروز مجتهدزاده در گفت‌وگو با ستاره صبح: شعری که اردوغان در رژه باکو خواند، مشروعیت جمهوری آذربایجان را زیر سؤال می‌برد اشاره: سید علی کرمانی- روز پنجشنبه «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در مراسم رژه‌ای که در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان به مناسبت پیروزی و تصرف مناطقی از قره‌باغ که در سال 1394 ارمنستان آن ها را تصرف کرده بود، برگزار شد ابیاتی از یک شعر با عنوان «آراز آراز» را خواند که اشاره به جدایی دو سوی رود ارس، یعنی آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان در شمال ایران داشت. شعری که با واکنش وزارت خارجه کشورمان و سپس نمایندگان مجلس روبه‌رو شد و بسیاری از صاحب‌نظران نیز این اقدام اردوغان را ناپخته و بعضاً با غرض‌ورزی‌های سیاسی ارزیابی کردند. به دنبال این ماجرا سفیر ترکیه در تهران احضار شد، اما ترکیه هم بی‌کار ننشست. علی‌رغم نقض عرف دیپلماتیک توسط اردوغان علیه ایران، سفیر ایران در ترکیه احضار شد و رئیس پارلمان این کشور انتقادات در ایران نسبت به اردوغان را محکوم کرد. نکته قابل تأمل این است که گویا نه رئیس‌جمهور ترکیه و نه رئیس پارلمان این کشور نمی‌دانند که شهرها و اراضی شمال قفقاز پیش از این جزو خاک ایران بوده که حدود 200 سال پیش و در زمان قاجار و تزارها از ایران جدا شده‌اند. مقامات ترک باید بدانند که اگر قرار است تجزیه‌ای صورت بگیرد، باید سرزمین‌های قفقاز جنوبی که شامل بخش‌هایی از ارمنستان و آذربایجان می‌شود به خاک ایران ملحق شوند، نه آنکه اردوغان به گونه‌ای سخن بگوید که باید عکس این موضوع اتفاق بیفتد. در این ارتباط مجلس شورای اسلامی روز گذشته صحنه جدال میان نمایندگان آذری‌زبان و برخی نمایندگان دیگر بود. محمود احمدی بیغش، نماینده شازند در صحن علنی و نطق خود نمایندگان آذری‌زبان را خطاب قرار داد و گفت: «رگ غیرت نمایندگان مدعی آذری کجاست؟». این عبارت کافی بود تا نمایندگان آذری‌زبان به سمت هیئت رئیسه یورش ببرند و تهدید به ترک مجلس کنند. در این راستا ستاره صبح گفت‌وگویی با دکتر پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه و ایران‌شناس انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

ستاره صبح-

دکتر پیروز مجتهدزاده، اندیشمند صاحب‌نام در حوزه جغرافیای سیاسی و ایران‌شناسی در ارزیابی شعرخوانی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در مراسم رژه جمهوری آذربایجان در باکو به مناسبت تصرف منطقه قره‌باغ ارمنستان، گفت: «آنچه رئیس‌جمهور ترکیه انجام داد، کاری نابخردانه آن هم در زمان و مکانی نامناسب بود». دکتر مجتهدزاده با اشاره به اینکه یک رئیس‌جمهور باید بداند سخن بدون دقت و مطالعه می‌تواند دردسرآفرین باشد، اظهار داشت: «همزمانی شعرخوانی اردوغان با تبلیغات پان‌ترکیستی و تجزیه‌طلبانه عده‌ای هیجان‌زده چه در آذربایجان ایران و چه در جمهوری آذربایجان، حساسیت‌ها نسبت به نابخردی اردوغان را دوچندان کرد». این اندیشمند کشورمان با اشاره به اینکه وزارت خارجه ترکیه اقدام اردوغان را بدون قصد و غرض عنوان کرده، بیان داشت: «اگر فرض را بر صحت این ادعا بگذاریم، پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا اردوغان به تازگی وارد سیاست شده است؟ او سال‌هاست که در عرصه قدرت ترکیه حضور دارد و سِمَت‌های مختلف و متعددی را در اختیار داشته است. اردوغان حتی اگر قصد و غرضی هم نداشته باشد، دچار ناشی گری سیاسی شده است. او در ملتهب‌ترین شرایط سیاسی در قفقاز به باکو سفر می‌کند تا پیروزی جمهوری آذربایجان در سرکوب مردم ارمنستان در قره‌باغ را جشن بگیرد! اردوغان آیا نمی‌داند که جمهوری آذربایجان به کمک ترکیه ناجوانمردانه مردم ارمنستان را قتل‌عام کردند؟ چنین جنایتی را نباید جشن گرفت، بلکه باید بابت آن شرمسار بود». مجتهدزاده در ادامه اشاره می‌کند که در گذشته هم کسانی مانند «صدام حسین» و «معمر قذافی» بودند که براساس احساسات و هیجان‌زدگی ادعاهایی مطرح می‌کردند، اما تاریخ پاسخ کوبنده‌ای به آن‌ها داد و دیگر اثری از آن‌ها نیست. این ایران‌شناس در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «اردوغان شعری را خوانده که جدایی شمال ارس، یعنی جمهوری آذربایجان فعلی از جنوب ارس را نامشروع جلوه می‌دهد. او احتمالاً نمی‌داند معنای شعری که خوانده چیست، برخی باید برای او توضیح دهند که شعرش نه علیه ایران، بلکه علیه مشروعیت جمهوری باکو است». مجتهدزاده همچنین معتقد است که علی‌رغم ضرورت واکنش نیرومند از سوی ایرانیان نسبت به یاوه‌گویی رئیس‌جمهور ترکیه، باید مراقب همسایگی‌ها و دوستی با کشورهای همسایه بود. این استاد دانشگاه همچنین به رئیس‌جمهور ترکیه گوشزد می‌کند که هم‌اکنون بسیاری در جمهوری آذربایجان هستند که می‌خواهند به وطن مادری‌شان، یعنی ایران بازگردند و سرزمینشان به سرزمین مادری‌شان پیوند بخورد.

چرایی انفعال  برخی چهره‌های آذری‌زبان
پیروز مجتهدزاده در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه چرا نمایندگان و چهره‌های آذری‌زبان واکنشی درخور نسبت به شعرخوانی اردوغان از خود نشان نداده‌اند، اظهار داشت: «یادمان نرود که در جریان جنگ قره‌باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان چهار ائمه جمعه بیانیه‌ای مشترک در حمایت از جمهوری آذربایجان منتشر کردند؛ در حالی که سیاست ارزنده و دیرینه ایران در قبال منطقه قره‌باغ سیاست بی‌طرفی بوده و باید باشد. در این شرایط چه انتظاری از مجلس شورای اسلامی است؟ چندین سال است که شاهدید افرادی به عنوان نمایندگان ملت در جایگاهی که می‌بایست حافظ تمامیت ارضی و منافع ملی کشور باشند، به دنبال ایجاد فراکسیون‌های زبان مادری و مع‌الذالک بوده و هستند. هدف از تشکیل چنین فراکسیون‌هایی چیست؟ امروز همان افراد در قبال اقدام نابخردانه اردوغان سکوت کرده‌اند».