کد خبر : 82944 تاریخ : ۱۳۹۹/۸/۱۸ - 00:40
ستاره صبح در گفت‌وگو با دو صاحب‌نظر عرصه جامعه‌شناسی سیاسی بررسی کرد تأثیر انتخابات آمریکا بر دیپلماسی بین‌المللی اشاره: جو بایدن 77ساله، معاون اول رئیس‌جمهوری سابق ایالات‌متحده، امسال برای سومین بار به‌عنوان نامزد حزب دموکرات وارد کارزار انتخابات شد و درنهایت به پیروزی رسید. باراک اوباما او را «بهترین معاون اول رئیس‌جمهور که ایالات‌متحده داشته» نامیده است. حضور هشت‌ساله در کاخ سفید در دوران اوباما به بایدن این امکان را داده تا در دستاوردهای دوران اوباما سهیم باشد. ازجمله مهم‌ترین این دستاوردها تصویب طرح درمان همگانی، مشوق‌های اقتصادی و اصلاح نظام مالی بوده است. او در انتخابات امسال در مقابل دونالد ترامپ قرار گرفت که به باور بسیاری از صاحب‌نظران، عملکردی غیرقابل‌قبول داشته و تصمیماتی دور از منطق، عقلانیت و قانون در سیاست داخلی و خارجی اتخاذ کرده است. رویارویی این دو چهره در مقابل یکدیگر، یکی با پشتوانه سال‌ها حضور در عرصه سیاست و دیگری باتجربه طولانی‌مدت فعالیت‌های اقتصادی، این پرسش را برای همگان ایجاد کرده بود که باروی کار آمدن هر یک از آن‌ها، عرصه سیاست بین‌الملل چه تغییراتی خواهد کرد. هرچند درنهایت آمریکایی‌ها بایدن را راهی کاخ سفید کردند. روز گذشته محمدجواد ظریف گفت هنوز نمی‌دانیم که چه کسی پس از انتخابات آمریکا پیروز خواهد شد، اما معلوم است که تفاوتی میان این دو مورد وجود دارد. وی افزود البته تفاوت در لحن مهم نیست و باید کارهای متفاوت ببینیم. در همین ارتباط ستاره صبح دیدگاه دو صاحب‌نظر جامعه‌شناسی سیاسی، در ارتباط با تأثیر انتخابات آمریکا بر دیپلماسی بین‌المللی را بررسی کرده که در ادامه می‌خوانید.

ستاره صبح-

بسیاری از صاحب‌نظران علم سیاست معتقدند که بایدن سیاستمداری زیرک است و نمی‌خواهد آمریکا بیش از این در عرصه بین‌المللی منزوی شود و نقش بازیگری فعال را در دنیا از دست دهد. او در انتقاد به ترامپ می‌گوید که با اتخاذ سیاست‌های نادرست عرصه بین‌المللی را برای کشورهایی ازجمله روسیه و چین بازگشته و ایالات‌متحده در حال حذف شدن از نقش بازگیری در دنیا است. بایدن یک آمریکای قدرتمند را در فعال بودن سیاست خارجی و برقراری صلح، آشتی و دموکراسی در دنیا می‌داند و مدعی است که باید پیام صلح از ایالات‌متحده به دنیا مخابره شود نه خشونت و ناامنی.

انتظار ترمیم ترک دموکراسی
سجاد بهزادی، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی معتقد است: نتیجه انتخابات در آمریکا در حال روشن شدن است. اگرچه ارقام و آرایی که برای ترامپ به صندوق رأی رفته است نشان‌دهنده یک تفکر چرکین ترامپی بر پیکر دمکراسی است و این تفکر در بستر جامعه آمریکا تداوم خواهد داشت اما به نظر می‌رسد به‌زودی جهان شاهد آرامش نسبی بعد از چهار سال طوفان ترامپ باشد. بسیاری از صاحب‌نظران بر این باورند که میراث ترامپ در آمریکا و حتی بخش‌هایی از جهان؛ ترک و حتی حفره‌ای عمیق بر پیکر دمکراسی بود. او در طول ۴ سالی که گذشت بارها به نهادهای دمکراسی تنه زد و قانون را تضعیف کرد. دمکراسی در سال‌های ترامپ، نه آن دمکراسی بود که «الکسی دو توکویل» شیفته آن بود. رفتار آمریکا طی سال‌های گذشته در برابر قانون و نهادهای دمکراسی مطیعانه نبود و حتی دیوان‌سالاری‌اش از آن انضباط ذاتی که دنیا می‌شناسد برخوردار نبود. عادت و خلق‌وخوی ترامپ نشان داد که تنها نهادها و قوانین برای تأسیس و تقویت دمکراسی کافی نیستند بلکه آن‌گونه که «دو توکویل» تأکید داشت کردار، عواطف، باورها، جوهر و روح انسان‌ها هستند که به جوامع سیاسی و دمکراسی معنا می‌دهند. ترامپ علیرغم سامان بخشی نسبی در معیشت طبقه‌ای از آمریکائیان، طبقه متوسط را به خاطر منافع شخصی خود اغوا کرد و آن‌ها را نیز به اقتصاد وابسته کرد. ترامپ درک نمی‌کرد که طبقه متوسط در سراسر دنیا و آمریکا بیش از آنکه تشنه نان و رفاه اقتصادی بیشتر باشد هم‌زمان در عطش آزادی و تقویت دمکراسی است. او «واگرایی اجتماعی» را جایگزین «هم‌گرایی اجتماعی» کرد و روزبه‌روز از جامعه آمریکا و جهان بین‌الملل اعتماد زدایی می‌کرد. برای همین بود که محاسبات ترامپ فروریخت و علیرغم نتیجه نظرسنجی «سی‌ان‌ان» در حین رأی‌گیری که نشان می‌داد بیشتر مردم آمریکا از وضعیت اقتصادی خود در دوران ترامپ راضی هستند، اما در انتخاب از او عبور کردند و بایدن را در مسیر پیروزی قراردادند. صف‌های طولانی انتخابات آمریکا در وضعیت کووید ۱۹، پیامی روشن به جهان مخابره کرد. این سرزمین دنبال تغییر است و نمی‌خواهد ترک دمکراسی خود را با ترامپ عمیق‌تر کند. در آمریکای ترامپ، اموال عمومی بیش از آنکه توسط دمکراسی محافظت شود توسط حکومت‌نظامی و پلیس نگهبانی می‌شد که این امر برای دمکراسی مناسب نیست. وقتی مشارکت سیاسی در عرصه عمومی پایین بیاید، دولت‌ها پاسدار نهادهای واسط و قانون می‌شوند که این امر بسیار خطرناک است و مشارکت کم‌سابقه مردم آمریکا در انتخابات، به‌نوعی ستاندن این حق بود. ترامپ تاجر خوبی بود اما دمکراسی تنها تجارت و بهبود اقتصاد جامعه نیست. اگر شهروندان، حوزه عمومی و سیاست ورزی را ترک کنند و تنها به اقتصاد خود فکر کنند دمکراسی ناقص می‌ماند.«دو توکویل» اعتقاد داشت منافع خصوصی و اقتصاد همیشه در کمین منافع عمومی و در تنش با یکدیگر است و این امر سطح سیاست را به حد جدال با منافع خصوصی و مادی کاهش می‌دهد و این گرایش برای آزادی و دمکراسی خطرناک است. نتیجه اینکه مشارکت ۷۰ درصدی آمریکایی‌ها در انتخابات که طی سال‌های گذشته بی‌مانند بوده است بدون شک تقویت دمکراسی را هدف قرار داده است و این امر به ساختار سیاسی کشور آمریکا و حتی جهان کمک بزرگی خواهد کرد.

علاقه اصول‌گرایان به ترامپ
مهران صولتی، دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی سیاسی نیز بر این باور است: در میانه قطبی شدن فضای سیاسی امریکا و به‌تبع آن ایران، مواضع اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان درباره این انتخابات هرروز شفاف‌تر می‌شود. اصلاح‌طلبان آشکارا پیروزی بایدن را ترجیح می‌دهند و اصول‌گرایان اگرچه می‌کوشند تا خود را نسبت به نتیجه انتخابات بی‌تفاوت نشان دهند ولی هرگز نتوانسته‌اند دم خروس علاقه‌شان به پیروزی ترامپ را پنهان نمایند؛ اما چرا اصول‌گرایان خواستار انتخاب مجدد ترامپ هستند؟ ترامپ آشکارا چهره‌ای ضد ایرانی از خود به نمایش گذاشته است. خروج از برجام، گسترش تحریم‌ها و ترور سردار سلیمانی هم المان‌های مناسب برای این تصویر را فراهم آورده است؛ بنابراین پیروزی ترامپ می‌تواند بسیج شکل‌گرفته در اردوگاه اصول‌گرایان را حول ضرورت مقاومت تا اطلاع ثانوی تداوم بخشد! پیروزی ترامپ می‌تواند از طریق تداوم تحریم‌ها به کاسبان این عرصه کمک شایانی برساند. در این میان دولت پنهان هم می‌تواند با این توجیه که چگونه می‌شود با قاتل شهید سلیمانی مذاکره کرد؟! به تقویت قدرت خود از طریق تضعیف جامعه مدنی و خانه‌نشین کردن مردم بپردازد! به دنبال یکدست کردن مجلس یازدهم، اصول‌گرایان اکنون می‌کوشند تا دولت آینده را نیز تسخیر کنند. حضور حداقلی مردم در انتخابات اسفند ۹۸ هم به این امید دامن زده است که پیروزی مجدد ترامپ می‌تواند به ابعاد ناامیدی موجود دامن زده و با کاهش مشارکت انتخاباتی ایرانیان، پیروزی نامزد اصول‌گرایان را در انتخابات خرداد آینده رقم زند! کارنامه شش‌ماهه مجلس یازدهم تاکنون مشحون از شعارزدگی، هیجان آفرینی و بی‌برنامگی بوده و بعید است که در سه سال باقیمانده دچار تغییرات کیفی شود. انتخاب مجدد ترامپ به اصول‌گرایان کمک می‌کند تا در سایه آمریکاستیزی پیشین بخشی از رأی‌دهندگان را از کارنامه خود غافل نمایند! برای کشوری که هیچ برنامه مبتکرانه‌ای در تعامل با جهان نداشته و صرفاً رفتارهای واکنشی از خود بروز می‌دهد چه چیزی بهتر از این‌که با انتخاب مجدد ترامپ بهانه‌ای برای بی‌عملی خود، توجیه وضع موجود و دفاع از سیاست‌های پیشین یافته و از تجدیدنظر در آیین حکمرانی خود سرباز زند؟ تجربه انتخابات سی سال اخیر نشان می‌دهد که اصول‌گرایان صرفاً در یک فضای گلخانه‌ای و در سایه نظارت استصوابی و کاهش مشارکت انتخاباتی توانسته‌اند در انتخابات مختلف به پیروزی رسند. پیروزی بایدن می‌تواند در کوتاه‌مدت ایرانیان را به گشایش در وضعیت اقتصادی کنونی امیدوار ساخته و حتی به افزایش مشارکت انتخاباتی بینجامد. امری که به‌هیچ‌عنوان مطلوب اصول‌گرایان نیست! ترامپ یک رئیس‌جمهور استثنایی است که با رفتار پیش‌بینی‌ناپذیر و بی‌اعتنایی نسبت به متحدان خود، امریکا را در عرصه جهانی منزوی کرده است. اصول‌گرایان که برنامه‌ای برای عادی‌سازی رفتار ایران در جهان و خروج کشور از بحران سیاست خارجی ندارند لاجرم بایدن را به دلیل توانایی بیشتر برای اجماع سازی جهانی به‌عنوان تهدیدی جدی‌تر علیه ایران ارزیابی می‌کنند!