موتورخانه قلب سیستم گرمایشی هر بیمارستان است. در موتورخانه تجهیزات اصلی شامل دیگها، پمپ ها، مبدل‌ها و سیستم‌های کنترلی قرار می‌گیرند. وظیفه موتورخانه تأمین آب گرم به فن کوئلها، هواسازها و سایر تجهیزات است. به دلیل وسعت و تنوع فضاهای بیمارستان، موتورخانه باید طراحی مهندسی دقیقی داشته باشد تا بتواند نیاز همه بخش‌ها را به‌طور پایدار تأمین کند.
دیگ چگالشی یا بویلر چگالشی (Condensing Boiler) یکی از مدرن ترین انواع دیگ‌های آبگرم است که در موتورخانه نصب شده و با استفاده از فناوری پیشرفته، بیشترین بازدهی را در فرایند گرمایش ارائه می‌دهد. این دستگاه با بهره‌گیری از انرژی پنهان و تقطیر بخار آب و گازهای حاصل از احتراق، آب سرد ورودی را پیش گرم کرده و به همین دلیل راندمان آن در شرایط استاندارد به حدود ۱۰۰ درصد و در برخی مدل ها حتی تا ۱۱۰ درصد نیز می‌رسد. نتیجه این کار، کاهش قابل توجه مصرف سوخت، جلوگیری از هدررفت انرژی و همچنین کاهش محسوس آلاینده های زیست محیطی است. این دیگها به دلیل استفاده از فناوری بازیافت انرژی، بازدهی بالاتری نسبت به دیگ‌های سنتی دارند.
برای تغییر سیستم های گرمایشی قدیمی و صرفه جویی بیشتر در منابع انرژی مانند گاز میتوانید به خرید دیگ چگالشی هم فکر کنید که نسل جدیدی از بویلرهای حرارتی با قابلیت اتصال سری 16 دستگاه بهم به صورت آبشاری برای تأمین گرمایش بیشتر محیط هستند.
در بخش های مختلف بیمارستان مانند بخش های بستری، اتاق عمل و ICU، پایداری گرمایش اهمیت زیادی دارد. دیگ چگالشی این قابلیت را دارد که دمای آب را به طور ثابت و دقیق تنظیم کند و همین امر آن را به گزینه‌ای مناسب برای بیمارستانها تبدیل می‌کند. این دستگاه در 2 مدل دیواری و زمینی با ظرفیت های مختلف طراحی شده که از لحاظ کارکرد شبیه به یکدیگرند و تنها فرق این دو دستگاه در محل نصب و اندازه مبدل شان است.
بویلر یکی دیگر از اجزای مهم سیستم گرمایشی در بیمارستان است که معمولاً داخل موتورخانه نصب می‌شود و وظیفه تولید آب گرم یا بخار برای سیستم های گرمایش را بر عهده دارد. این آب گرم به کمک پمپها وارد فن‌کویل ها، هواسازها یا رادیاتورها می‌شود و فضاها را گرم می‌کند.
بویلرها در ظرفیت‌‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند و انتخاب نوع آن به نیاز حرارتی بیمارستان بستگی دارد. بویلرها به ویژه در بیمارستان هایی که به حجم زیادی از آب گرم بهداشتی نیاز دارند (مانند بخش‌های شستشو، استریلیزاسیون و لاندری) بسیار کاربردی هستند.
دیگ بخار در بیمارستان ها بیش از آنکه برای گرمایش مستقیم فضا استفاده شود، برای تأمین بخار مورد نیاز تجهیزات پزشکی، استریلیزاسیون و شستشو و ضدعفونی کاربرد دارد. اما می‌توان از بخار تولید شده آن برای گرمایش نیز بهره برد. به همین دلیل، تقریباً هیچ بیمارستان بزرگی بدون دیگ بخار فعالیت نمی‌کند.
دیگ بخار هم در موتورخانه نصب می‌شود و در برخی بخش ها، به طور مستقیم مصرف می‌شود (مثلاً برای استریلیزاسیون ابزار جراحی یا اتوکلاو). اما برای گرمایش اتاق ها، به دلایل ایمنی و کنترل دما، معمولاً بخار به طور مستقیم وارد فضا نمی‌شود.
ابتدا، بخار وارد مبدل های حرارتی می‌شود. در مبدل، بخار حرارت خود را به آب منتقل می‌کند و خودش دوباره به آب چگالیده (کندانس) تبدیل می‌شود. این آب گرم شده سپس با پمپ وارد فن‌کویل‌ها یا هواسازها می‌شود. فن‌کویل یا هواساز، هوای محیط اتا ق‌ها را از روی این کویل‌ها عبور می‌دهد و گرما را به اتاق منتقل می‌کند. بخاری که انرژی خود را از دست داده و تبدیل به آب شده (کندانس)، دوباره به موتورخانه و دیگ بخار بازمی‌گردد و این چرخه ادامه پیدا می‌کند.
اگر فقط موتورخانه داشته باشیم، گرما در همان محل تولید باقی می‌ماند و به اتاق ها و بخش های مختلف بیمارستان منتقل نمی‌شود. برای رساندن گرما به فضاهای داخلی نیاز به تجهیزاتی مثل فن‌کویل و هواساز داریم که آن را پخش و توزیع کنند.
فن کوئلها یکی دیگر از رایج ترین روش‌های توزیع هوای گرم و سرد در محیط‌های درمانی، کلینیک ها، درمانگاه‌ها و بیمارستانها هستند. این سیستم از یک مبدل حرارتی (کویل) و یک فن تشکیل شده است. آب گرم یا سرد باید از طریق دیگ (برای گرمایش) یا چیلر (برای سرمایش) در موتورخانه تولید شده و سپس توسط پمپها به داخل کویل فن کویل فرستاده شود و فن با دمیدن هوا روی آن، دمای گرم را در فضا پخش کند. فن‌کویل به‌صورت مستقل توانایی تولید آب گرم یا آب سرد ندارند و برای کارکرد نیازمند تأمین انرژی حرارتی یا برودتی از موتورخانه هستند. فن کوئل به ویژه در اتاق های بستری بیمارستان اهمیت زیادی دارد، زیرا بیماران ممکن است نیازهای دمایی متفاوتی داشته باشند. با فن کوئل می‌توان برای هر اتاق شرایط دمایی مطلوب و مستقل ایجاد کرد.
هواساز هایژنیک یا بهداشتی یکی از پیشرفته ترین سیستم های تهویه و گرمایش در بیمارستانها است. این سیستم نه تنها وظیفه گرمایش و سرمایش دارد بلکه به طور ویژه برای فیلتراسیون و ضدعفونی هوای ورودی به بیمارستان طراحی شده است. اما مانند فن کویل‌ها برای ایجاد گرمایش یا سرمایش یا عملکرد ضد عفونی کننده اش، نیازمند انرژی حرارتی است که در موتورخانه تولید می‌شود.استفاده از هواساز هایژنیک در بخش های حساس مانند اتاق عمل، ICU و CCU ضروری است. چرا که در این بخش‌ها حتی کوچک ترین آلودگی هوایی می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد.
کاربرد سیستم گرمایش در بیمارستان فراتر از تأمین دمای مناسب برای راحتی بیماران و کارکنان است و نقش حیاتی در عملکرد صحیح مراکز درمانی دارد. اصلی‌ترین کاربردها شامل حفظ دمای مناسب در بخش‌های مختلف بیمارستان، از اتاق‌های بستری گرفته تا بخش‌های جراحی و آزمایشگاه‌ها است. سیستم گرمایش با کنترل دقیق دما و رطوبت، به جلوگیری از رشد میکروب ها و حفظ شرایط بهداشتی کمک می‌کند و محیطی ایمن و مطبوع برای بیماران ایجاد می‌کند. علاوه بر این، گرمایش مناسب تجهیزات پزشکی و لوله‌کشی‌ها را از آسیب ناشی از سرما محافظت می‌کند و باعث کارکرد بهینه آن‌ها می‌شود. در نهایت، این سیستم با کاهش استرس حرارتی بیماران و پرسنل، نقش مؤثری در بهبود روند درمان و افزایش بهره وری کارکنان دارد.
جمع بندی:
انتخاب سیستم گرمایشی مناسب برای بیمارستان ها نیازمند در نظر گرفتن معیارهایی مانند راندمان انرژی، قابلیت اطمینان، نگهداری آسان و امکان کنترل دما در فضاهای مختلف است. دیگ های چگالشی با بهره‌گیری از انرژی نهفته حاصل از احتراق، گزینه‌ای کارآمد و اقتصادی برای تولید آب گرم و گرمایش مرکزی محسوب می‌شوند. استفاده از بویلرها و دیگ های بخار نیز در بخش‌هایی که نیاز به بخار یا حرارت بالا دارند، کاربردی است. برای انتقال حرارت و توزیع مناسب دما در محیط بیمارستان، دستگاه هایی مانند فن‌کویل ها، رادیاتورها و هواسازها به کار گرفته می‌شوند که امکان تنظیم دقیق دما و تأمین آسایش بیماران و پرسنل را فراهم می‌کنند.
در نهایت، ترکیب سیستم های مرکزی با تجهیزات توزیع هوشمند و بهره‌گیری از فناوری های نوین، نه تنها هزینه های انرژی را کاهش می‌دهد بلکه محیطی ایمن، آرام و مطبوع برای بیماران و کارکنان بیمارستان فراهم می‌کند.