ستاره صبح، فائزه صدر: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه در کاخ سفید میزبان روسای جمهور آذربایجان و ارمنستان بود. بنا به گفته رسانه‌های آمریکایی در پایان این نشست توافقنامه‌ای توسط طرفین امضا شد. آنطور که از شنیده‌ها بر می‌آید، در چارچوب این توافق، دولت ارمنستان حق توسعه و کنترل این کریدور ترانزیتی به طول 43 کیلومتر را به مدت ۹۹ سال به آمریکا واگذار خواهد کرد. کریدور زنگه ‌زور شامل خطوط راه ‌آهن، خطوط لوله انتقال نفت و گاز و همچنین کابل‌های فیبر نوری برای تسهیل جابه‌جایی کالا و افراد است و نفوذ ایران، روسیه و چین را در منطقه به چالش می‌کشد. از این منظر نشست روز جمعه در واشنگتن پیام قدرتمندی به مسکو بود مبنی بر اینکه آذربایجان و ارمنستان اختلافات خود را بدون روسیه حل می‌کنند. این نشست از زاویه‌ای دیگر مسکو و تهران را برای مقابله با نفوذ آمریکا در منطقه قفقاز تحریک می‌کند.

ستاره صبح در گفت‌وگو با نوذر شفیعی، استاد روابط بین‌ الملل، کارشناس ارشد مسائل منطقه و عضو پیشین کمیته سیاست خارجی کمیسیون امنیت ملی مجلس به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

نوذر شفیعی در پاسخ به این سؤال که «میانجی گری آمریکا حل‌وفصل کننده اختلافات آذربایجان و ارمنستان خواهد بود یا نه؟» گفت: ایران نباید به اختلافات آذربایجان و ارمنستان دل خوش کند. ایران باید نگران این باشد که مسائل مربوط به منافع ملی و امنیت داخلی کشور توسط آمریکا به نفع بازیگران دیگر حل‌وفصل می‌شود. متأسفانه ایران در مسئله‌ای چنین مهم و حساس موضوعیتی پیدا نمی‌کند، این مسئله محل نگرانی است.
شفیعی در این رابطه افزود: وقتی در گذشته کارشناسان از انزوای ژئوپولتیک ایران حرف می‌زدند در داخل خریداری پیدا نمی‌کرد، ولی امروز به چشم می‌بینیم که در تنگنای ژئوپولتیک گرفتار آمده‌ایم و در کنار مرزهای ما چه اتفاقاتی حادث می‌شود!
این استاد روابط بین‌ الملل ضمن پیش بینی واکنش روسیه گفت: بدون تردید می‌گویم که روسیه با طرح مسیر ترامپ همراه خواهد شد چون باید مسائل خود را در مورد اوکراین حل کند و معاملاتی انجام خواهد شد. از این رو کشوری که تنها می‌ماند و فرصت‌ها را یکی پس از دیگری از دست می‌دهد، ایران است.
عضو پیشین کمیته سیاست خارجی کمیسیون امنیت ملی مجلس درباره عملکرد ایران نسبت به این اتفاق پیشنهاد داد: ایران دو راه بیشتر پیش رو ندارد اول اینکه اقدامی نظامی در شمال کشور انجام بدهد و جلوی اجرای کریدوری که منافع ملی و امنیت اش را به خطر می‌اندازد بگیرد. همانطور که پیشتر از طریق مانورهای نظامی اقداماتی با هدف مشابه انجام داده بود. در شرایط جدید کشور، چنین اقداماتی مقدور نیست، زیرا بسیار هزینه بر و به زیان ایران خواهد بود. نتیجه چنین جنگی به نفع ایران نخواهد بود.
وی در ادامه اضافه کرد: راه دوم این است که ایران باید واقعیت‌ها را بپذیرد و خود را با جریانات بین‌المللی همراه و هماهنگ کند و از قبل اتفاقاتی که رخ می‌دهد و با بازیگری مؤثر خود، از این تحولات منفعت ببرد. به عقیده من جز همراهی کاری از ایران ساخته نیست.
این کارشناس ارشد مسائل منطقه ضمن تحلیل وقایع اخیر متذکر شد: اتفاقاتی که اخیراً حادث شده از جمله جنگ 12 روزه یا توافق آذربایجان و ارمنستان درباره زنگه زور، حوادث تلخی برای ایران است. با تحلیلی تاریخی باید گفت که ایران شرایط روز جهان بین‌الملل را درک نکرده بود. ایران باید با قبول قواعد بازی در سطح منطقه و بین‌الملل در پی استفاده از فرصت‌ها بر آید.
وی افزود: آذربایجان و ارمنستان توافق کرده‌اند تا به اختلافات پایان دهند و گذرگاه زنگه زور را اجرایی کنند. قدرت بزرگی به نام ایالات متحده آمریکا نیز ضامن اجرایی این برنامه است. در چنین شرایطی کشوری مثل ایران چه کاری می‌تواند انجام بدهد؟!
شفیعی در ادامه تاکید کرد: مسئله فقط زنگه زور نیست، کشور از کریدور های بسیاری عقب رانده شده است. ایران از فرصت‌های اقتصادی بسیاری که می‌توانست برای کشور حاصل شود محروم شده است. پنجره‌ها یکی پس از دیگری به روی ایران بسته شده و امکان احیای فرصت‌های از دست رفته ممکن نیست یا به سختی مقدور است. شرایط را باید از این زاویه تحلیل کرد. ما در بهترین حالت، در موقعیتی انفعالی قرار گرفته‌ایم.
نوذر شفیعی در پایان گفت‌وگو اظهار داشت: ایران باید برای باز کردن راه باریکی که ارتباطش را مثل گذشته با اروپا برقرار می‌کند، تلاش کند. ایران یا باید خود بخشی از کریدور زنگه زور باشد و مسیری از ارمنستان به سمت اروپا بازکند. نگرش از نگرش ژئوپولتیکی باید به نگرش ژئواکونومیکی تبدیل شود. باید وارد بازی‌های اقتصادی منطقه و جهان شویم و از بازی‌های سیاسی و نظامی که طی 47 سال گذشته خط مشی اصلی را تشکیل می‌داد، فاصله بگیریم. ایران در حوزه سیاست خارجی به تغییر مسیر نیاز دارد.