در سال‌های اخیر، با اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی، شکل جدیدی از تخصیص یارانه در دستور کار قرار گرفته است؛ طرحی که نه‌تنها توزیع یارانه را هدفمندتر کرده، بلکه امکان نظارت دقیق‌تر بر نحوه مصرف یارانه‌ها را هم فراهم آورده است. در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که یارانه معیشتی چگونه در این بسته اعمال می‌شود، کالابرگ شامل چه کالاهایی است و خانوارها چطور از این طرح بهره‌مند می‌شوند.
کالابرگ الکترونیکی در واقع نسخه‌ای نوین از سیستم کوپن‌ذهی قدیم است؛ با این تفاوت که به‌جای برگه‌های کاغذی، دولت اعتبار یارانه‌ای را به کارت بانکی سرپرست خانوار واریز می‌کند. خرید تنها برای کالاهای خاص تعریف‌شده در فروشگاه‌های مجاز امکان‌پذیر است.
یارانه نقدی و کالابرگ الکترونیک دو شیوه متفاوت حمایت معیشتی دولت از مردم هستند. تفاوت این دو برنامه مایتی شامل موارد زیر می‌شود:
برای جلوگیری از هدررفت منابع یارانه‌ای در مسیرهای غیرضروری، لازم است سیاست‌های هدفمند حمایتی تدوین شود تا این منابع به شکل مؤثری صرف نیازهای واقعی خانوارها شود. یکی از مهم‌ترین اهداف این سیاست‌ها، تضمین دسترسی تمام خانوارها به‌ویژه اقشار آسیب‌پذیر، به اقلام ضروری است. در کنار آن، کاهش اثرگذاری تورم بر اقلام خوراکی پایه از طریق مداخلات اقتصادی مناسب می‌تواند امنیت غذایی را بهبود بخشد. این اقدامات همچنین نقش مهمی در کاهش خطر سوء‌تغذیه در دهک‌های پایین درآمدی دارند.
همانطور که گفتیم یارانه معیشتی نقدی، مبلغی پول است که مستقیم به حساب افراد واریز می‌شود و بسته معیشتی معمولاً به‌صورت غیرنقدی و در قالب کالا یا اعتبار خرید ارائه می‌شود. در جدول زیر، تفاوت‌های اصلی این دو نوع حمایت معیشتی مقایسه شده است:
ویژگی
یارانه نقدی
بسته معیشتی (کالابرگ)
نوع پرداخت
پول نقد
اعتبار خرید کالا
مصرف‌کننده تعیین می‌کند
بله
خیر (فقط کالاهای مشخص)
قابل نظارت بودن مصرف
بسیار پایین
بالا (شفافیت خرید کالایی)
اثر تورمی
زیاد
کنترل‌شده
حمایت تغذیه‌ای واقعی
نه الزاماً
بله، کالاهای ضروری تغذیه‌ای
طرح کالابرگ، جمعیت دهک‌های اول تا هفتم جامعه را در بر می‌گیرد، اما میزان اعتبار تخصیصی برای هر گروه متفاوت است. در این طرح، دهک‌های اول تا سوم، به‌منظور حمایت بیشتر مبلغ ۵۰۰ هزار تومان اعتبار برای خرید کالای اساسی دریافت می‌کنند. در مقابل، دهک‌های چهارم تا هفتم مبلغ ۳۵۰ هزار تومان به‌عنوان اعتبار یارانه‌ای دریافت می‌کنند تا نیازهای اولیه خود را با حمایت دولت تأمین کنند.
نکته قابل توجه این است که اگر خانوار از این اعتبار استفاده نکند، مبلغ معادل آن به‌صورت واریز یارانه معیشتی نقدی به حساب‌شان واریز می‌شود.
فهرست ۱۱ قلم کالای اساسی شامل شیر کم‌چرب، ماست کم‌چرب، پنیر سفید، گوشت سفید، گوشت قرمز، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند، شکر، برنج و حبوبات است. برای مشاهده جزئیات این کالاها، می‌توانید به اپلیکیشن «شما» یا وب‌سایت shoma.sfara.ir مراجعه کنید. در این طرح، اعتباری به ارزش ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان به‌صورت یارانه غیرنقدی اختصاص یافته که هدف آن جبران افزایش قیمت این اقلام و حمایت معیشتی از خانوارها است.
مراحل استفاده از طرح کالابرگ شامل چند گام ساده است: ابتدا با استفاده از کد دستوری *500*1463# می‌توان موجودی اعتبار و دریافت کد خرید را بررسی کرد. سپس باید به یکی از فروشگاه‌های مجاز در منطقه مانند رفاه، افق کوروش، اتکا و سایر فروشگاه‌های دارای برچسب مخصوص مراجعه کرد. کد دستوری *500*1463# را مجددا وارد کنید و دکمه تماس را بزنید. گزینه اول «دریافت کد خرید» انتخاب و سپس کد ملی خود را وارد کنید. در مرحله بعد از میان گزینه‌ها، گزینه دوم یعنی دریافت کد موقت را انتخاب کنید. کد هشت رقمی مدنظر را برای فروشنده بخوانید. پرداخت نهایی از طریق کارت بانکی یارانه‌ای انجام می‌شود و در پایان، پیامک تأیید کسر اعتبار برای کاربر ارسال خواهد شد.
برای استفاده از کالابرگ می‌توانید از دو روش حضوری و غیرحضوری استفاده کنید:
این طرح در بیش از ۲۳۰ هزار فروشگاه فیزیکی و اینترنتی در سراسر کشور فعال است و دسترسی گسترده‌ای را برای خانوارها فراهم می‌کند. در بخش فروشگاه‌های فیزیکی، زنجیره‌هایی مانند رفاه، افق کوروش، جانبو، دیلی‌مارکت و اتکا مشارکت دارند. علاوه بر این، فروشگاه‌های محلی که دارای برچسب مخصوص طرح هستند نیز مشمول این شبکه توزیع می‌شوند و امکان استفاده از اعتبار کالابرگ را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند.
در بخش فروشگاه‌های آنلاین، نیز امکان استفاده از اعتبار کالابرگ برای خانوارها فراهم شده است. پلتفرم‌هایی مانند اسنپ‌مارکت، دیجی‌کالا و اپلیکیشن «شما» از جمله فروشگاه‌های اینترنتی هستند که در اجرای این طرح مشارکت دارند. این تنوع در بسترهای خرید، به خانوارها اجازه می‌دهد تا با سهولت بیشتر و مطابق با نیاز و ترجیح خود، اقلام مورد نیازشان را تهیه کنند.
طبق اعلام رسمی، قیمت کالاهای مشمول طرح کالابرگ بر اساس نرخ‌های سال ۱۴۰۱ تثبیت شده‌اند. این تصمیم موجب ایجاد فاصله قابل‌توجهی میان قیمت این اقلام و نرخ‌های بازار آزاد شده و در نتیجه، قدرت خرید بیشتری را برای خانوارهای کم‌درآمد فراهم می‌کند. این اقدام همچنین با هدف حمایت از تغذیه سالم در میان اقشار آسیب‌پذیر انجام شده و به کاهش هزینه‌های معیشتی آن‌ها کمک می‌کند.
طرح کالابرگ مزایای متعددی را به همراه دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به هدفمندی یارانه‌ها اشاره کرد؛ به این معنا که منابع حمایتی دولت به‌صورت دقیق‌تری به اقشار نیازمند اختصاص می‌یابد. طرح کالابرگ با هدفمندی یارانه‌ها، کنترل تورم غذایی و افزایش نظارت دولت، مزایای مهمی دارد. با این حال، محدودیت در تنوع کالا، وابستگی به زیرساخت فروشگاه‌ها و نارضایتی از کیفیت برخی اقلام از جمله چالش‌های آن به شمار می‌رود.
کالابرگ الکترونیکی و بسته معیشتی دولت به عنوان یکی از دقیق‌ترین و کاربردی‌ترین راهکارهای حمایتی پس از حذف ارز ترجیحی معرفی شده‌اند. این بسته‌ها، اگرچه محدودیت‌هایی دارند، اما امکان استفاده بهینه از یارانه معیشتی را برای بسیاری از خانوارها فراهم می‌سازند. با نظارت بهتر، شفافیت بیشتر و گسترش فروشگاه‌های مجاز، می‌توان انتظار داشت که این طرح نقش مهمی در بهبود معیشت خانوارهای کم‌درآمد ایفا کند.
پیشنهاد ما این است که برای استفاده کامل از بسته معیشتی، هر ماه موجودی کارت یارانه‌ای را بررسی و اقلام مورد نیاز خود را از لیست کالاهای مشمول خریداری کنید. اگر کمک هزینه دولت را از روش واریز ریالی هم دریافت می‌کنید پیشنهاد ما پس‌انداز آن از طریق خرید طلای آب شده است. میلی یک پلتفرم دیجیتال و هوشمند برای خرید، فروش و نگهداری طلای آب‌شده است. این پلتفرم با حذف واسطه‌ها، ارائه قیمت لحظه‌ای، امکان خرید بدون اجرت طلا را فراهم کرده است.
منبع