ترمومتر (Thermometer) تجهیزی است که جهت اندازه گیری دقیق و نمایش دما طراحی شده است. این تجهیزات در زمینه های مختلفی از جمله نفت و گاز، پزشکی، هواشناسی، تحقیقات علمی و همچنین در سیستم های گرمایش، تهویه مطبوع، آشپزخانه ها و غیره استفاده میشوند.
با توجه به تنوع این تجهیزات، انتخاب یک ترمومتر یا گیج دما مناسب برای نیازهای خاص هر صنعت، چالش مهمی محسوب میشود. به عنوان مثال از ترمومترهای دیجیتال با دقت بالا گرفته تا ترمومترهای آنالوگ مقاوم در شرایط سخت، شناخت تفاوت ها و کاربردهای آنها به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
انتخاب ترمومتر مناسب برای صنعت شما نیازمند درک دقیق از نیازهای فرایندی، شرایط محیطی و ویژگی‌های فنی تجهیزات است. در این مقاله، با انواع ترمومترها، کاربردهای آن ها در صنایع مختلف و راهنمای انتخاب مناسب ترین ابزار برای صنعت خود آشنا خواهید شد.
همچنین فروشگاه آنلاین پیکاتک، به عنوان یکی از معتبرترین مراکز فروش تجهیزات اندازه‌گیری، به شما کمک می کند تا بهترین گزینه را بر اساس نیازهای فنی و بودجه خود انتخاب نمایید.
در صنایع مختلف، انتخاب ترمومتر مناسب برای اندازه‌گیری دقیق دما اهمیت بالایی دارد. در ادامه، انواع ترمومترها، کاربردها، مزایا و معایب هر یک را بررسی می‌کنیم:
1.ترمومتر شیشه‌ای (جیوه ای یا الکلی)
ترمومترهای شیشه‌ای، که معمولاً با جیوه یا الکل پر میشوند بر اساس اصل انبساط حرارتی کار می کنند. با افزایش دما، مایع درون دماسنج منبسط شده و در لوله بالا می‌‌رود و سطح مایع (الکل یا جیوه) با مقیاس دمای چاپ شده روی شیشه مشاهده میشود.
ترمومترهای جیوه‌ای می توانند دماهای بین -39 درجه سانتیگراد تا 350 درجه سانتیگراد را اندازه گیری کنند، در حالی که ترمومترهای الکلی برای محدوده‌های دمایی پایین‌تر، معمولاً از -100 درجه سانتیگراد تا 70 درجه سانتیگراد، مفید هستند.
مزایای ترمومتر شیشه ای
کاربردهای ترمومتر شیشه ای
این ترمومترها معمولاً برای اندازه گیری دمای پایین تا متوسط در محیط‌های غیرصنعتی مانند آزمایشگاه‌ها، سیستم های تبرید و کارخانه های فرآوری مواد غذایی استفاده می شوند. به دلیل محدوده دمایی محدود و شکنندگی شیشه، استفاده صنعتی آنها تا حدودی محدود است. با این حال، آنها در محیط‌هایی که دقت بسیار بالایی لازم نیست، همچنان محبوب هستند.
2.ترمومتر بی متال یا دوفلزی
یک ترمومتر بی متال از دو نوار از فلزات مختلف تشکیل شده است که به هم متصل شده‌اند و هنگام گرم شدن با سرعت‌های مختلف منبسط میشوند. تغییر شکل (خم شدن) حاصل از نوار متناسب با دما است که سپس به صورت مکانیکی روی صفحه نمایش داده میشود.
ترمومترهای بی متال معمولاً دماهایی از -50 درجه سانتیگراد تا 500 درجه سانتیگراد را اندازه‌گیری میکنند که آن ها را برای طیف گسترده ای از کاربردها مناسب می کند.
مزایای ترمومتر بی متال
کاربردهای ترمومتر بی متال
این ترمومترها به طور گسترده‌ای در صنایع نفت و گاز، سیستم‌های HVAC، دیگ های بخار، خطوط لوله و تجهیزات صنعتی که در آنها اندازه‌گیری دمای دقیق مورد نیاز است استفاده میشوند. آن ها به ویژه به دلیل دوام و توانایی مقاومت در برابر محیط‌های سخت، ارزشمند هستند.
3.ترمومتر گازی
ترمومتر گازی (Gas Actuated Thermometer) یکی از ابزارهای دقیق و مقاوم برای اندازه‌گیری دما در محیط‌های صنعتی است. این ترمومترها معمولاً بسته به گاز مورد استفاده و طراحی دماسنج، محدوده دمایی وسیعی اغلب از -100 درجه سانتیگراد تا 800 درجه سانتیگراد را پوشش میدهند.
ترمومتر گازی بر اساس قانون گازها عمل می‌کند و با افزایش دما در حجم ثابت، فشار گاز افزایش می‌یابد. این ترمومترها شامل یک حباب حسگر پر از گاز (مانند هلیوم یا نیتروژن)، یک لوله کاپیلاری و یک نمایشگر عقربه‌ای هستند. با تغییر دما، فشار گاز تغییر کرده و این تغییر از طریق لوله کپیلاری به مکانیزم نمایشگر منتقل می شود، که منجر به حرکت عقربه و نمایش دما می گردد.
مزایای ترمومتر گازی
کاربردهای ترمومتر گازی
ترمومترهای گازی در صنایع مختلفی نظیر صنایع شیمیایی و پتروشیمی، صنایع نفت و گاز، صنایع انرژی و آب/فاضلاب و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها بادوام هستند و می‌توانند دما را در محیط‌های سخت به طور دقیق اندازه‌گیری کنند.
4.ترمومتر ترموکوپل دار
ترمومتر ترموکوپل‌دار یکی از ابزارهای پرکاربرد در اندازه‌گیری دما در صنایع مختلف است. ترموکوپل از اتصال دو فلز ناهمسان تشکیل شده است که در نقطه‌ای به هم متصل میشوند. با تغییر دما در محل اتصال، ولتاژی متناسب با اختلاف دما بین نقطه اتصال و نقطه مرجع ایجاد میشود. این ولتاژ به‌صورت سیگنال الکتریکی اندازه‌گیری شده و به دما تبدیل میشود.
انواع مختلفی از ترموکوپل وجود دارد که هر کدام با یک حرف مربوط به فلزات مختلفی که از آنها ساخته شده‌اند، قابل شناسایی هستند. آنها از نظر حساسیت و محدوده اندازه‌گیری متفاوت هستند. بسته به نوع ترموکوپل (نوع K، J، T و غیره)، محدوده دما میتواند از -200 درجه سانتیگراد تا 1700 درجه سانتیگراد باشد.
مزایای ترمومتر ترموکوپل دار
کاربردهای ترمومتر ترموکوپل دار
ترموکوپلها به دلیل محدوده دمایی وسیع، مقرون به صرفه بودن و زمان پاسخ سریع، رایج ترین دماسنج های مورد استفاده در محیط‌های صنعتی هستند. آنها برای محیط‌های با دمای بالا، از جمله کوره ها، توربین ها، مبدل های حرارتی و کوره‌ها ایده آل هستند. ترموکوپلها اغلب در صنایعی مانند فرآوری فلزات، تولید مواد شیمیایی و تولید برق استفاده می شوند.
5.ترمومتر لیزری یا تفنگی
ترمومترهای مادون قرمز با تشخیص تابش مادون قرمز ساطع شده از یک جسم، دما را اندازه‌گیری میکنند. این دماسنج‌ها از یک لنز برای متمرکز کردن نور مادون قرمز بر روی یک آشکارساز استفاده میکنند که آن را به یک سیگنال الکتریکی تبدیل کرده و دمای خوانده شده را نمایش میدهد.
مزایای ترمومتر لیزری
کاربردهای ترمومتر لیزری
ترمومترهای لیزری برای اندازه‌گیری دما در موقعیت‌هایی که روش‌های تماسی غیرعملی هستند، مانند اجسام متحرک، سطوح خطرناک یا مکان‌هایی که استریل بودن لازم است، ایده‌آل هستند. آنها معمولاً در صنایعی مانند تولید فولاد، تهویه مطبوع و ایمنی مواد غذایی استفاده می شوند.
روش های رایج اندازه گیری دما
ترمومترها بر اساس دو روش اصلی تماسی (Contact thermometer) و غیر تماسی (Non-contact thermometer) دما را اندازه گیری میکنند. ترمومترهای تماسی نیاز به تماس فیزیکی با هدف مورد اندازه‌گیری دارند اما ترمومترهای غیر تماسی اندازه‌گیری‌ها را از راه دور انجام میدهند.
انتخاب بین ترمومترهای تماسی و غیر تماسی بستگی به نیازهای خاص فرایند صنعتی شما دارد. در حالی که ترمومترهای تماسی برای اندازه‌گیری در محیط‌های کنترل شده مناسب هستند، ترمومترهای غیر تماسی برای اندازه‌گیری سریع و ایمن در شرایطی که تماس مستقیم ممکن نیست، ایده‌آل می‌باشند.
ترمومتر تماسی
این ترمومترها بر اساس دمای اندازه‌گیری شده، انواع مختلفی از سنسورها را دارند و در واقع دمای سنسور است که اندازه‌گیری میشود. برای اندازه‌گیری دمای هدف، سنسور که معمولاً در یک پراب قرار دارد، باید با هدف به تعادل حرارتی (هم‌دما) برسد. برای این منظور، تماس خوب بین پراب و هدف ضروری است و این تماس باید به اندازه کافی طولانی باشد تا به آنها اجازه دهد به تعادل حرارتی برسند.
معایب ترمومتر تماسی
ترمومتر غیر تماسی
ترمومترهای غیر تماسی به شما این امکان را می دهند که دما را از فاصله دور و بدون تماس فیزیکی با جسم مورد نظر اندازه‌گیری کنید. این نوع ترمومتر از فناوری مادون قرمز استفاده می‌کند.
ترمومتر غیر تماسی با دماهای بسیار بالا سازگار است و اندازه گیری دمای آنی را ارائه میدهد. آنها برای اندازه‌گیری در مواقعی که تماس با جسم مورد نظر غیرممکن است، مانند اندازه‌گیری دمای مایعات خورنده یا سیلندرهای چرخان، ایده‌آل هستند.
معایب ترمومتر غیر تماسی
انتخاب ترمومتر صنعتی مناسب برای فرایندهای مختلف نیازمند بررسی دقیق عوامل متعددی است. در ادامه، به بررسی عوامل کلیدی در انتخاب ترمومتر صنعتی می‌پردازیم:
نوع فرایند و شرایط عملیاتی
نوع فرایند صنعتی و شرایط محیطی آن تأثیر مستقیمی بر انتخاب ترمومتر دارد. برای مثال، در محیط‌های با دمای بسیار بالا یا پایین، یا در حضور مواد شیمیایی خورنده، باید از ترمومترهایی با مقاومت بالا و مواد سازگار استفاده کرد. همچنین، در فرایندهایی که نیاز به اندازه‌گیری سریع دما دارند، ترمومترهایی با پاسخ دهی سریع تر مناسب تر هستند.
محدوده دمایی مورد نیاز
هر نوع ترمومتر دارای محدوده دمایی خاصی است. برای مثال، ترموکوپلها می‌توانند دماهای بسیار بالا را اندازه‌گیری کنند، در حالی که RTDها برای دماهای پایین‌تر با دقت بالا مناسب هستند. بنابراین، باید ترمومتری انتخاب شود که محدوده دمایی آن با نیازهای فرایند مطابقت داشته باشد.
دقت اندازه‌گیری
دقت ترمومتر برای بسیاری از فرایندهای صنعتی حیاتی است. برای مثال، در صنایع داروسازی یا غذایی، دقت بالا در اندازه گیری دما ضروری است. RTDها معمولاً دقت بالاتری نسبت به ترموکوپلها دارند، اما در دماهای بسیار بالا، ترموکوپلها عملکرد بهتری دارند.
نوع سنسور و تکنولوژی اندازه‌گیری
ترمومترها از تکنولوژی‌های مختلفی برای اندازه‌گیری دما استفاده میکنند:
نوع نصب و اتصال
نوع نصب ترمومتر تماسی (مثلاً نصب مستقیم، با استفاده از ترموول، یا نصب از راه دور) و نوع اتصال آن (مثلاً فلنجی، رزوه‌ای) باید با تجهیزات موجود و نیازهای فرایند سازگار باشد.
جنس بدنه و مقاومت مکانیکی
جنس بدنه ترمومتر باید با شرایط محیطی سازگار باشد. برای محیط‌های خورنده یا با دماهای بالا، استفاده از مواد مقاوم مانند استنلس استیل ضروری است.
الزامات بهداشتی و استانداردها
در صنایع غذایی، داروسازی، ترمومترها باید با استانداردهای بهداشتی مطابقت داشته باشند. استفاده از ترمومترهایی با سطح صاف و قابلیت ضدعفونی آسان در این صنایع الزامی است.
بنابراین انتخاب ترمومتر صنعتی مناسب نیازمند بررسی دقیق عوامل مختلفی است، از جمله نوع فرایند، محدوده دمایی، دقت، نوع سنسور، نوع نصب، جنس بدنه، الزامات بهداشتی، قابلیت‌های اضافی و هزینه. با در نظر گرفتن این عوامل، می توان ترمومتری انتخاب کرد که بهترین عملکرد را در شرایط خاص فرایند ارائه دهد.
انتخاب بین ترمومتر دیجیتال و آنالوگ در صنایع مختلف به عوامل متعددی از جمله دقت مورد نیاز، شرایط محیطی، هزینه، و نیاز به قابلیت‌های اضافی بستگی دارد. در ادامه، مقایسه‌ای جامع بین این دو نوع ترمومتر ارائه میشود تا به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند.
مزایای ترمومتر دیجیتال
معایب ترمومتر دیجیتال
مزایای ترمومتر آنالوگ
معایب ترمومتر آنالوگ
ترمومتر دیجیتال مناسب برای آزمایشگاه ها، صنایع داروسازی، صنایع غذایی، و هر کاربردی که نیاز به دقت بالا و قابلیت های پیشرفته دارد. اما ترمومتر آنالوگ مناسب برای صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، و محیط‌هایی با شرایط سخت که نیاز به تجهیزات مقاوم و بدون نیاز به برق دارند.
انتخاب بین ترمومتر دیجیتال و آنالوگ بستگی به نیازهای خاص کاربرد دارد. اگر دقت بالا، سرعت پاسخ دهی و قابلیت‌های پیشرفته مورد نیاز است، ترمومتر دیجیتال گزینه مناسبی است. اما اگر مقاومت در برابر شرایط سخت، سادگی، و هزینه کمتر اولویت دارد، ترمومتر آنالوگ انتخاب بهتری خواهد بود.
نوع ترمومتر
مزایا
معایب
کاربردهای رایج
جیوه ای
دقت بالا، پایداری در طول زمان
سمی بودن جیوه، خطر شکستگی، ممنوعیت در بسیاری از کشورها
پزشکی سنتی، آزمایشگاه‌ها (در حال جایگزینی با انواع ایمن تر)
الکلی
ایمنی بیشتر نسبت به جیوه، مناسب برای دماهای پایین
دقت کمتر نسبت به جیوه، تبخیر سریع‌تر، دامنه دمایی محدود
محیط های سرد، آزمایشگاه ها، کاربردهای آموزشی
بی متال
ساختار ساده، بدون نیاز به برق، قیمت مناسب
دقت متوسط، پاسخ‌دهی کندتر نسبت به انواع دیجیتال
صنایع نفت و گاز، سیستم‌های گرمایشی و تهویه مطبوع
گازی
دقت بالا، مناسب برای دماهای بسیار بالا، مقاوم در برابر خوردگی
قیمت بالا، نیاز به کالیبراسیون دقیق
صنایع فولاد، شیشه، کوره‌ها
ترموکوپل
دامنه دمایی وسیع، پاسخ دهی سریع، مناسب برای شرایط سخت محیطی
دقت کمتر نسبت به RTD، نیاز به مبدل ولتاژ به دما
کوره ها، صنایع شیمیایی، نیروگاه ها
مقاومتی (RTD)
دقت و پایداری بالا، تکرارپذیری خوب
قیمت بالاتر، حساس به لرزش و ضربه
صنایع دارویی، غذایی، آزمایشگاه ها
دیجیتال
خوانش سریع و دقیق، قابلیت های اضافی مانند ثبت داده و هشدار دما
نیاز به منبع تغذیه، حساس به شرایط محیطی مانند رطوبت
پزشکی، آزمایشگاه ها، صنایع غذایی
پراب دار
قابلیت اندازه‌گیری دمای داخلی مواد، مناسب برای محیط های مختلف
نیاز به تماس مستقیم، ممکن است در برخی موارد نفوذ به ماده دشوار باشد
صنایع غذایی، دارویی، آزمایشگاه ها
لیزری
اندازه گیری بدون تماس، مناسب برای سطوح داغ یا خطرناک، پاسخ دهی سریع
دقت کمتر در سطوح براق یا بازتابنده، تحت تأثیر عوامل محیطی
صنایع فولاد، برق، تعمیر و نگهداری تجهیزات
پیکاتک به عنوان یک فروشگاه تخصصی در حوزه ابزار دقیق، مجموعه‌ای گسترده از تجهیزات اندازه‌گیری دما، فشار، سطح، جریان و سایر پارامترهای صنعتی را ارائه میدهد. این فروشگاه اینترنتی با تمرکز بر کیفیت و رضایت مشتریان، خدماتی از جمله مشاوره تخصصی، ارسال سریع به سراسر کشور و گارانتی محصولات را فراهم کرده است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه خرید و استعلام قیمت به روز انواع ترمومتر تاشو ویکا با کارشناسان فروش ما به شماره 88109770-021 تماس حاصل فرمایید.