ستاره صبح، فائزه صدر: اولین لایحه بودجه دولت چهاردهم به مجلس تقدیم شد. با وجود اینکه کلیات لایحه بودجه از نمایندگان رأی گرفته، ولی چهره های تندرو و نمایندگان جبهه پایداری در مجلس، از جمله مخالفین بودجه 1404 هستند و عقیده دارند این بودجه منجر به کاهش رشد اقتصادی خواهد شد. در روزهای پیش رو مهم ترین لایحه مالی دولت، درحالیکه 146 نماینده به کلیاتش رأی ندادند، در کشاکش سیاسی کاری مخالفان دولت و حامیان مسعود پزشکیان، زیر تیغ کارشناسی مجلس خواهد رفت. ستاره صبح در گفتوگو با مهدی پازوکی، اقتصاددان نظر وی را در رابطه با لایحه بودجه 1404 جویا شده که در ادامه میخوانید:
اولین لایحه بودجه دولت چهاردهم با امتیاز نسبت و پیشینهای که رئیسجمهور با مجلس دارد، نگاشته شد و به بهارستان رفت. بین این بودجه و بودجه دولت های پیشین چه تفاوتی میبینید و چه نقاط ضعفی برایتان برجسته است؟ براساس ماده 182 آیین نامه داخلی قسمت درآمدی این بودجه تقدیم پارلمان شده و بخش هزینهای هنوز نیامده است. ویژگی لایحه بودجه 1404 شفافیت آن نسبت به لوایح بودجه دولت های قبلی است. بودجه بخش یارانهها وارد بودجه عمومی کشور شده و مشخص شده است. بودجه، رشد فزایندهای داشته که امیدوارم تحقق پیدا کند. نکته مهم در قسمت درآمدی این است که دولت باید در بخش درآمدی بودجه اش در سال 1404 خدماتش را گران نکند. به طور مثال نرخ صدور گواهینامه، صدور گذرنامه، عوارض خروج از کشور، صدور کارت ملی، هزینه آزمون سنجش و... زیرا گران شدن خدمات دولتی سیگنالی به بخش خصوصی است تا نرخ هایشان را گران کنند. یک مشکلات اقتصاد ما عدم ثبات اقتصادی است. یکی از مهمترین شاخص های عدم ثبات اقتصادی، نرخ بالای تورم است. برای پایین آوردن تورم باید انتظارات تورمی کاهش یابد. یکی از مواردی که انتظارات تورمی را افزایش میدهد گران کردن خدمات دولتی است. دولت در بخش درآمدی نباید خدمات اش را گران کند. در همین لحظه که ما با هم گفتوگو میکنیم، بالا رفتن انتظارات تورمی مهمترین عامل گرانی در کشور ما است. دولت باید در بخش درآمدی روزنه های رانتی را ببندد. به طور مثال در کلان شهرها دولت خانه های سازمانی دارد که با اجاره های ناچیزی در حدود ماهیانه 300 تا 500 هزار تومان در اختیار کارمندان دولت و صاحب منصبان قرار گرفته است. بسیاری از افرادی که مسکن دارند خانه هایشان را در سطح شهر اجاره داده و در خانه های سازمانی دولتی ساکن شدهاند. دولت باید افزایش درصد اجاره بها، نرخ را واقعی کند. دولت باید در مواردی که رانت وجود دارد افزایش قیمت ایجاد کند، زیرا هم به نفع درآمدش و هم به نفع منافع ملی است. در تهران بیش از دهها هزار واحد مسکونی سازمانی داریم.
به انتظارات تورمی اشاره کردید. تنش منطقه، احتمال بروز جنگ و بالا رفتن نرخ ارز با سیگنال منفی انتظارات تورمی را بالا میبرد. آیا فضای پر چالش خاورمیانه و موقعیت ایران در این جغرافیا در بودجه بندی دولت برای سال 1404 قابل مشاهده است یا خیر؟ پزشکیان اگر میخواهد تورم را کنترل کند باید به دو کار مهم بپردازد. تعامل با جامعه جهانی، اصلاح سیاست خارجی و تنش زدایی مسعود پزشکیان انسان واقع بین و منطقی است او به خوبی میداند که یکی از دلایل رأی آوری اش در انتخابات این بود که مردم حس کردند او و دولت اش با دنیا مذاکره خواهند کرد نه مقابله. گفتوگو با آمریکا و تعامل با اروپا انتظارات تورمی را کاهش میدهد. اگر جزو کشور های همکار اف ای تی اف باشیم، سیاست خارجی در مدار حفظ منافع ملی قرار میگیرد چون ورود و خروج سرمایه ملی قانون مند و شفاف میشود. آنهایی که با پیوستن ایران به اف ای تی اف مخالفت میکنند؛ هر بهانهای که میآورند برای خودشان، درد اصلی این جماعت تحریم پرست و کاسب این است که اف ای تی اف شفافیت میآورد و روی فعالیت های خلاف منافع ملی آنها و دار و دسته شان چراغ میاندازد. دومین اصلاح ضروری رئیسجمهور باید در سیاست های اقتصادی داخلی باشد که در پاسخ سؤال اول به مواردی از آن اصلاحات اشاره کردم.
آیا میتوان امید داست لایحه بودجه 1404 در مسیر کاهش تورم حرکت کند یا خیر؟ تورم قابل کاهش است به این شرط که با متغیر های اقتصادی برخورد کارشناسی و علمی داشته باشید نه برخورد دستوری، زیرا اقتصاد دستور و فرمان نمیپذیرد. اقتصاد مثل یک انسان روشنفکر و حساس است که برای فهمیده شدن، آدم عاقل میخواهد. متغیر های اقتصادی را نمیتوان با تحکم و چوب و چماق تمکین پذیر کرد. دولت باید در بخش دوم بودجه بخش هزینهای لایحه بودجه را تقدیم مجلس کند. یکی از اتفاقاتی که در سه سال گذشته در اقتصاد رخ داد، انبساطی بودن بودجه و مخارج دولت بود. درحالیکه دولت باید هزینه های غیر ضروری خود را کاهش دهد. مگر مردم ما مثل دو دهه پیش زندگی میکنند که دولت میخواهد مثل دو دهه پیش امورات اش را بگذراند؟! باید هزینهها را کاهش داد، مردم فهمیدهاند، دولت هم بفهمد. وقتی درآمد دولت محدود است باید مخارج اش را کاهش بدهد درحالیکه در سه سال گذشته هزینه های دولت افزایش پیدا کرده بود، هر چند که افزایش حقوق کارمندان دولت 20 درصد بود اما هزینه های دولت نجومی بود. مرکز ملی فضای مجازی در سال 1401 میزان 250 میلیارد ریال بودجه داشت. در قانون 1403 دولت رئیسی تبدیل شد به 696 میلیارد ریال یعنی بیش از دو برابر افزایش پیدا کرد. یا مجلس که در سال 1401 بودجه اش 15332 میلیارد ریال بود ولی در قانون بودجه 1403 به 46688 میلیارد ریال رسید. یعنی بیش از سه برابر افزایش داشت. اگر با این روند برویم یعنی مخارج دولت بیش از درآمد اش است و کسری بودجه خواهیم داشت. کسری بودجه باعث بالا رفتن حجم نقدینگی میشود، تورم افزایش پیدا میکند، ارزش پول ملی هم کم میشود و از رفاه جامعه کاسته خواهد شد. یعنی دولت حاضر نیست هزینه اش را کم کند پس دست در جیب مردم میکند و با کم کردن سطح رفاه جامعه هزینه اش را از سفره مردم بر میدارد. این مصیبتی است که در سه سال گذشته اتفاق افتاد و در دولتی که ادعای محرومیت زدایی داشت 3 سال پیاپی نرخ تورم بالای 40 درصد داشتیم و فقر و محرومیت تولید میشد.