رئیس‌جمهور روز سه شنبه ۱ آبان ۱۴۰۳ هنگام تقدیم بودجه سال ۱۴۰۴ در صحن مجلس گفت: «در تدوین لایحه بودجه سعی کردیم ارقام واقعی باشد.» اما برخی نمایندگان مجلس بر این باور هستند که بودجه سال آینده در عین حال که ناتراز است، انبساطی بسته شده است! زیرا کلیات بودجه حاکی از این است که دولت با دست و دلبازی ارقام را در نظر گرفته است و اصلا به بودجه انقباظی آن هم در شرایط حساس منطقه التفاتی نداشته است.
یکی دیگر از چالش‌های بودجه بنا به گفته رئیس‌جمهور چالش‌های اصلاح قیمت حامل‌های انرژی است. وی در جلسه مذکور گفته است: «هزینه تمام شده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود ۸ هزار تومان است. امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه روند سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد واردات بنزین انجام شود و هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ و۴۰ هزار تومان هزینه دارد. اصلاح این روند، مشارکت همه بخش‌ها جامعه را می‌طلبد تا بتوانیم این ناترازی به نفع محرومان اصلاح کنیم.»
این اظهارات نیز به باور برخی نمایندگان و کارشناسان اقتصادی افزایش قیمت بنزین برای سال آینده را محتمل می‌کند امری که پیش از ارائه لایحه بودجه نیز از آن به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی دولت چهاردهم یاد شده بود.
یکی دیگر از نقاط ضعف بودجه سال آینده افزایش عدم تناسب نرخ تورم و میزان درنظرگرفته شده برای افزایش حقوق کارکنان است که منجر به گسترش فقر فزاینده در جامعه خواهد شد.
در راستای تحلیل اعداد و ارقام بودجه سال ۱۴۰۴ و چالش‌های ناشی از آن با مجتبی یوسفی عضو هیئت رئیسه مجلس، مهرداد لاهوتی نائب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه و مصطفی پوردهقان عضو کمیسیون صنایع و معادن در راهروهای مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
مجتبی یوسفی به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: بودجه یک سند حکمرانی است که بر زندگی همه ایرانیان تأثیر دارد ولی برای پیش‌بینی درآمدهای دولت مخصوصا از نفت باید ظرفیت آن را در نظر بگیرند که حدود ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه است و پیش‌بینی شده هر بشکه نفت به قیمت ۶۲ دلار به فروش خواهد رسید. برای تأمین کالاهای اساسی مثل دارو و گندم نرخ دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده است و غیر از این تا جایی که من مطالعه کرده‌ام نرخ دلار در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نیامده است و هر چه غیر این گفته شود به علت فضاسازی برای افزایش قیمت دلار است. البته در چند روز گذشته قیمت سکه و دلار افزایش پیدا کرد که تأثیر زیادی بر زندگی مردم دارد و از دولت می‌خواهیم با سیاست های کنترلی از کوچک شدن سفره مردم جلوگیری کند.
عضو هیئت رئیسه مجلس دوازدهم شورای اسلامی با اشاره به افزایش نرخ طلا در بازارهای جهانی و تأثیر آن بر بازار داخلی تصریح کرد: هر انس طلا در بازار جهانی به نرخ پایه دلار تبدیل می‌شود و یک قیمتی بدست می‌آید اما قیمت سکه، طلا و دلار در بازار داخلی بر این اساس نیست و حداقل یک و نیم تا دو برابر بیشتر است که نشان می‌دهد تصمییم‌های خلع‌الساعه برای این بازارها باعث ایجاد حباب می‌شود. در حالی که اگر تصمیم‌گیری های اقتصادی مثلا تنظیم بودجه بر اساس اسناد بالادستی انجام شود شاهد شکوفایی اقتصادی خواهیم شد مثلا اگر افزایش حقوق کارمند و بازنشسته بر اساس تورم تنظیم شود قدرت خرید افزایش پیدا می‌کند هر چند ممکن است تورم در جامعه ایجاد شود که نامطلوب است اما آن چه به اقتصاد آسیب اصلی را می‌زند، «رکود تورمی» است که منجر به «ورشکستگی» می‌شود.
وی در زمینه نقاط مثبت لایحه ۱۴۰۴ نیز گفت: لایحه بودجه به موقع به مجلس تحویل داده شد و این اقدام جای تشکر دارد و نیز تجمیع همه درآمدهای دولت از همه ردیف‌ها که نهایتا حدود ۵ هزار و ۵۰۰ هزار میلیار تومان شده است، نشاگر شفافیت در تنظیم بودجه است. نکته مثبت دیگری که در این بودجه باید مورد توجه قرار بگیرد افزایش «معافیت مالیاتی» کارگران و کارمندان است.
عضو کمیسیون عمران در زمینه «ناترازی» بودجه ۱۴۰۴ نیز گفت: دولت در حال حاضر نیز کسری بودجه دارد و به همین علت رهبر انقلاب با کاهش درآمد صندوق توسعه ملی از منابع نفت و گاز به میزان ۲۰ درصد موافقت کردند و حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان به درآمدهای دولت اضافه شد اما بودجه ۱۴۰۴ نیز ناتراز است زیرا اساسا منابع دولت بر اساس پیش‌بینی تنظیم می‌شود مثلا دولت می‌گوید فلان تعداد بشکه نفت با فلان قیمت می‌فروشیم اما این پیش‌بینی ممکن است به لحاظ تعداد یا قیمت محقق نشود. هدفمندی یارانه‌ها بر اساس تبصره ۱۴ گذشته و تبصره ۸ فعلی، قرار بود ۷۰۰ میلیارد هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت داشته باشد اما دیدیم خروجی آن رقمی در حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان شد و ۳۰۰ هزار میلیارد توامان ناترازی روی دست دولت گذاشت!
یوسفی در ادامه گفت: بنابراین پیش‌بینی می‌کنیم باز هم ناترازی داشته باشیم و امیدواریم این ناترازی از سوی دولت اصلاح شود و گرنه اتفاقاتی که در سال‌های گذشته افتاد و نتوانستند به تعهدات خود در زمینه یارانه نان، دارو و خرید گندم عمل کنند، تکرار می‌شود.
عضو هیئت رئیسه مجلس دوازدهم شورای اسلامی با انتقاد از رقم پیشنهادی افزایش حقوق برای سال آینده گفت: رقم ۲۰ درصد افزایش حقوق سال ۱۴۰۴ قطعا خلاف قوانین بالادستی، عدالت و شعارهای رئیس‌جمهور است. تورم بیش از ۳۵ درصد است و با این نرخی که برای سال آینده در نظر گرفته شده کارگران و کارمندان از حالا نگران تأمین معیشت و نیازهای ضروری اولیه خود هستند.
وی افزود: این نرخ باید اصلاح شود و برخی نیز معتقدند که مجلس باید آن را اصلاح کند که ما در مقام نمایندگان با افزایش حقوق موافقیم و انتقادات خود را به دولت منتقل کردیم اما منابع آن را باید قوه مجریه پیش‌بینی کند زیرا ما تصویب کننده لایحه بودجه‌ای هستیم که سقف دارد و دولت باید همراهی کند.
مهرداد لاهوتی درباره ارقام بودجه ۱۴۰۴ به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: منابع و مصارف بودجه سال آینده به ۱۱ هزار و ۸۰۰ همت افزایش یافته است و در این میان ۶ هزار و ۴۰۰ همت بودجه منابع عمومی دولت با درآمد اختصاصی است و ۴۲۰ هزار میلیارد تومان درآمد اختصاصی در نظر گرفته شده است. بودجه شرکت‌های دولتی در لایحه امسال افزایش داشته و از ۳ هزار و ۷۰۰ همت به ۵ هزار و ۴۰۰ همت افزایش یافته است. افزایش حقوق‌ها برای سال آینده معادل ۲۰ درصد درنظر گرفته شده و سقف معافیت مالیاتی حقوق کارکنان دولت ۲ برابر افزایش یافته است.
نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در ادامه تصریح کرد: معافیت مالیاتی اشخاص حقیقی تا ۲۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است و بقیه هم به صورت تناسبی است. در بودجه پیش‌بینی‌شده که در سال آینده ۲ میلیارد یورو واردات خودرو با تعرفه ۱۰۰ درصد داشته باشیم. برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۳، ۶۰ همت در نظر گرفته شده بود که در سال ۱۴۰۴ این رقم به ۱۰۶ افزایش یافته است. بودجه کالاهای اساسی امسال ۱۸ میلیارد دلار بود که این عدد به ۱۲ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: تورم سال ۱۴۰۴ حدود ۳۰ درصد و رشد اقتصادی حدود ۳.۵ درصد در نظر گرفته شده است. صادرات نفت حدود ۱ میلیون و ۳۳۰ هزار بشکه در نظر گرفته شده است و ۴۲۰ هزار بشکه برای نیروهای مسلح در نظر گرفته شده که در جمع صادرات نفت حدود ۱ میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه پیش‌بینی شده است. درآمد حاصل از فروش نفت نسبت به سال گذشته افزایش نداشته و ۵۸۳ همت برآورد شده است.
لاهوتی در ادامه گفت: رقم مالیات در بودجه ۱۴۰۳ حدود ۱۲۲۲ هزار میلیارد تومان بود که در بودجه ۱۴۰۴، معادل ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده به این معنا که ۳۹ درصد افزایش یافته است. درآمد حاصل از فروش اموال که ۶۲ همت بود به ۲۵ همت کاهش پیدا کرده است. دولت قیمت ارز را ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرده است اما باید در محاسبات به دست بیاید. نرخ افزایش مالیات را نیز در بودجه ۱۴۰۴، ۳۹ درصد اعلام شده است که اگر سازمان‌های مالیاتی موظف به وصول باشد، پرداخت آن برای مردم سخت خواهد بود.
نایب‌رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس با اشاره به احتمال افزایش نرخ بنزین گفت: اراده دولت به سمت افزایش قیمت بنزین است. پیش‌بینی می‌شود معادل تورم، قیمت بنزین افزایش پیدا کند اما امیدواریم که این اتفاق نیفتد. موافق افزایش قیمت بنزین نیستم چون ما خودرو را با سرانه مصرف بالا به مردم می‌دهیم و از سوی دیگر می‌خواهیم قیمت بنزین را افزایش دهیم.
مصطفی پوردهقان به خبرنگار پارلمانی ایسکانیوز گفت: بودجه ۱۴۰۴ یک بودجه «انبساطی مالی» است. کل منابع عمومی ۶۰۰ هزار همت است و حدود ۲۰۰۰ همت درآمد منابع نفتی است و حدود ۱۸۰۰ همت نیز درآمد مالیاتی است و حدود ۷۰۰ همت اوراق قرضه است. در کل شاهدیم دولت یک بودجه انبساطی را بسته است. نرخ فروش نفت را دولت بر مبنای ۵۷ یورو پیش‌بینی کرده است که نشان می‌دهد برآورد دولت از سال آینده وقوع یک «گشایش سیاسی» است یا یک شرایط خاصی را به لحاظ بین‌المللی برای خودش در نظر گرفته است. علاوه بر این دولت درآمدهای حاصل از منابع مالیاتی را نیز بسیار بالا پیش‌بینی کرده است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن با بیان این که نمایندگان بر سر دو موضوع با دولت وارد چاش خواهند شد، گفت: ۱۱ هزار میلیارد دلار رقمی است که برای کالاهای اساسی در نظر گرفته شده با نرخی که حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش دارد و به صورت رسمی سال آینده افزایش تورم خواهیم داشت و به واسطه آن حتما انتظارات تورمی نیز شکل خواهد گرفت. البته این ارقام بر روی کاغذ است و تهدیدات خارجی و شرایط بین‌المللی و مسائل غیراقتصادی در آن لحاظ نشده است که اگر این موارد را هم در نظر بگیریم ممکن شرایط بدتر از وضعیت فعلی شود و با این اوصاف به نظر می‌رسد دولت بسیار خوشبینانه و دست و دلبازانه بودجه را تنظیم کرده است.
وی درباره نقاط مثبت بودجه نیز تصریح کرد: دولت حدود ۱۰۰ همت برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در نظر گرفته است که مجلس نیز با آن بسیار همراه است و افزایش بودجه یارانه‌ها از جمله یارانه نان نیز از دیگر نقاط مثبت در بودجه است.
این نماینده مجلس در پاسخ به پرسشی درباره ناترازی بودجه سال آینده گفت: بودجه که تنظیم شده بالای هزار میلیارد تومان کسری دارد منتها دولت می‌خواهد کسری بودجه را از طریق افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی و بالا بردن تعرفه‌های ترجیحی جبران کند.
پوردهقان در پاسخ به سؤالی در زمینه عدم تناسب افزایش حقوق و تورم گفت: دولت دو نرخ را در زمینه افزایش حقوق سال آینده اعلام کرده است که یکی ۲۰ درصد است و دیگری ۲۸ درصد برای قانون جوانی جمعیت است و برای بازنشستگان نیز دو رقم ۲۸ و ۳۸ درصد در نظر گرفته است. با این که بودجه عمومی دولت بسیار افزایشی پیش‌بینی شده است اما سهم کارکنان دولت را ندیده است. ما نمایندگان مجلس به عنوان حامیان کارمندان دولت که جزو اقشار کم‌درآمد هستند بر این باور هستیم که دولت همانطور که درباه نرخ ارز ترجیحی در جدول بودجه نوشته است «متناسب با نرخ تورم»، افزایش یابد، باید نرخ افزایش حقوق سال آینده را نیز متناسب با نرخ تورم یعنی بین ۳۰ تا ۳۵ درصد درنظر بگیرد.
وی افزود: نقد من به بودجه امسال این است که شجاعت در آن دیده نمی‌شود زیرا بودجه سنتی و محتاطانه است و دولت به همان اعداد سال گذشته ۲۰ تا ۳۰ درصد اضافه کرده است و اندکی با نرخ تصعیر و فروش نفت بازی کرده و عددی را به عنوان بودجه به صحن مجلس آورده است. بودجه شجاعانه این است که در آن هدفمندی یارانه و بلاتکلیفی حامل‌های انرژی مورد توجه قرار گیرد.
وی در پاسخ به پرسشی در زمینه احتمال گرانی بنزین در سال آینده گفت: رئیس‌جمهور زمانی که لایحه بودجه را به مجلس داد، گفت قیمت تمام شده بنزین ۸۰۰۰ تومان است در حالی که آن را ۱۰۰۰ تومان به مردم می‌دهیم. بنابراین احتمال گران شدن بنزین در سال آینده وجود دارد و به نظر می‌رسد دولت چاره‌ای جز این کار ندارد زیرا قیمت کنونی بنزین قیمت اصلی آن نیست و اگر افزایش یابد نیز به همان قیمت ۸۰۰۰ تومان نخواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود رقمی قریب به ۳۰ تا ۳۵ درصد بر نرخ بنزین افزوده شود که باز هم هزینه‌های تمام شده آن جبران نمی‌شود.
وی در پایان تصریح کرد: بودجه ۱۴۰۴ در کنار محتاطانه و سنتی بودن، انبساطی نیز بسته شده است که منجر به افزایش پایه پولی و انتظارات تورمی می‌شود و سال بسیار سختی را برای مردم به لحاظ افزایش قیمت‌ها در پیش خواهیم داشت.
ایسکا نیوز