کد خبر : 664261 تاریخ : ۱۴۰۳/۶/۲۵ - 03:43
محمد بویری-تحلیلگر مسایل محیط‌زیستی ارزش تالاب‌ها 200 برابر زمین های کشاورزی بر اساس ماده ۳ آیین‌نامه نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ ها، نحوه تخصیص حقابه محیط زیستی تالاب‌ ها از رودخانه‌ های بالادست آن‌ ها پس از تامین آب شرب نسبت به سایر مصارف دارای اولویت است.

«روز جهانی تالاب ها» هرسال دوم فوریه برگزار می‌شود تا ارزش «تالاب ها» در زندگی بشر به همگان یادآوری شود. این روز جهای دوم فوریه ۱۹۷۱(بهمن ۱۳۴۹) در شهر رامسر، ایران در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به امضا رسید.کنوانسیونی که برای حفاظت از تالاب‌ها و پرندگان مهاجر شکل گرفت ارزش اقتصادی تالاب‌‌ها حدود ۱۰ برابر جنگل‌‌ها و ۲۰۰ برابر زمین‌ های کشاورزی است اما تالاب‌هایی که روزی بهشت پرندگان و جانداران بوده‌اند و مردم محلی زیادی از آن‌‌ها امرار معاش می‌ کردند، اکنون حال خوبی ندارند زیرا در مرز نابودی هستند.تالاب‌‌ها می‌توانند ذخیره‌سازی آب، حفاظت در مقابل طوفان و کاهش تخریب سیل، تثبیت خطوط ساحلی و مهار فرسایش، تزریق مجدد آب‌ های زیرزمینی، تخلیه آب‌ های زیرزمینی، پالایش آب از طریق تثبیت عناصر محلول، رسوبات و دیگر آلودگی‌‌ها و تعدیل آب و هوای محلی را انجام دهند .

تالاب فیلترینگ هوا

تمام این کارکرد تالاب‌‌ها به دلیل اثر متقابلی است که خاک، آب، گیاهان و جانوران در تالاب‌‌ها روی یکدیگر می‌ گذارند.یکی از مزایای مهم تالاب‌‌ها فیلتر کردن هوا است؛ تالاب‌‌ها با وسعت زیاد خود و پوشش گیاهی متراکم افزون بر تولید اکسیژن گرد و غبار و آلودگی هوا را گرفته و هوای پاک را به جریان می‌ اندازند.استان خوزستان با دارا بودن بیشترین تعداد گونه‌ های پرندگان در صدر تنوع زیستی پرندگان ایران قرار دارد و تالاب‌ های استان، جزء مهم‌ترین تالاب‌‌ها و زیستگاه‌ های پرندگان در جهان محسوب می‌ شوند و اهمیت جهانی هم دارند.گفتنی است تالاب های خوزستان گنجینه تنوع زیستی پرندگان خوزستان و ایران هستند و برخی گونه های بسیار کمیاب در خاورمیانه مانند سسک نیزار خوزی، غول حواصیل، باکلان مارگردن و اکراس آفریقایی را در خود جای داده است و حفاظت از این گنجینه زیستی و تأمین حقابه منظم سالیانه و جلوگیری از تخریب زیستگاه و نیز ممانعت از شکار از جمله مهم‌ترین اقدامات حفاظتی برای این مناطق مهم زیستی به حساب می‌ آیند.بدون تردید یکی از دلایل شدت گرفتن گرد و غبار که در سال‌ های اخیر هوای شهرهای خوزستان به خصوص اهواز را تحت تأثیر قرار داده است، و علت خشک شدن تالاب‌ های استان از جمله تالاب هورالعظیم و شادگان باشد.هورالعظیم بزرگترین تالاب مرزی کشور و تالابی مشترک بین ایران و عراق است که دو سوم مساحت آن در عراق قرار دارد.تالاب بین‌المللی شادگان نیز با وسعت ۴۵۰ هزار هکتار و اکوسیستمی گسترده، در جنوب شهر شادگان واقع شده است و طبق مصوبه کنوانسیون رامسر جزو ۲۴ تالاب بین‌المللی جهان محسوب می‌ شود.خشک کردن تالاب هورالعظیم برای جاده‌ سازی شرکت‌ های نفتی، تخلیه پسماندهای نفتی در محدوده تالابی، تخلیه پساب نیشکر و ورود فاضلاب به تالاب شادگان، خشکسالی و تأمین نشدن حقابه تالاب‌، همه و همه موجب شده‌اند که وضعیت تالاب‌ های خوزستان بدتر شود و امیدی به جان گرفتن دوباره این تالاب‌‌ها نباشد.افزون بر ارزش‌ های‌ اکولوژیک‌ تالاب‌ های خوزستان‌ دارای ارزش های ‌اقتصادی، اجتماعی ‌و فرهنگی‌ متنوعی است‌.اکثر ساکنان روستاهای اطراف تالاب به دامداری، زراعت و صیادی به صورت محدود اشتغال دارند.حیات اقتصادی ساکنان این نقاط، وابستگی زیادی به کشاورزی و منابع آبی منطقه و تالاب‌‌ها دارد.بارگذاری مصارف بالادست روی رودخانه‌‌ها و نحوه مدیریت آن‌‌ها نیز موجب شده، تالاب‌‌ها سهم کمتری از نیاز واقعی خود را دریافت کند.وجود شبکه‌ های آبیاری، اراضی سنتی و پتانسیل ذاتی اراضی مستعد کشت و کار موجب افزایش تقاضای آبی در منطقه شده است؛این امر موجب شده تا تأمین نیازها و اهداف مختلف که بعضا با یکدیگر در تضاد هستند، به سختی انجام شود بنابراین تأمین حقابه تالاب‌‌ها و رعایت الگوی مدیریت مصرف منصفانه برای نیازها و اهداف متنوع حوضه آبریز تالاب‌‌ها به منظور حفاظت و مدیریت تالاب‌ های خوزستان ضروری است.

بر اساس ماده ۳ آیین‌نامه نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ ها، نحوه تخصیص حقابه محیط زیستی تالاب‌‌ها از رودخانه‌ های بالادست آن‌‌ها پس از تأمین آب شرب نسبت به سایر مصارف دارای اولویت است.این در حالی است که نیاز آبی تالاب‌ های خوزستان اولویت اخر مسئولان استانی است و در سال‌ های اخیر کمبود آب یکی از چالش‌ های تالاب‌‌ها بوده است.