ستاره صبح - فائزه صدر: چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری، جمعه 8 تیر در شرایطی آغاز شد که پای بسیاری از مطالبات مردم به مناظرات کشیده نشده بود و سرنوشت برخی از موضوعات مهم ازجمله مسئله حجاب، طرح صیانت و مذاکرات ایران و آمریکا همچنان در هاله‌ای از ابهام بود. با توجه به فرصت باقیمانده تا دور دوم انتخابات، شایسته است دو نامزد ریاست جمهوری به بیان دیدگاه و برنامه‌هایشان در رابطه با این موارد پرداخته و در برابر مردم مواضع خود را روشن کنند تا جامعه با اطلاع از نظرات و آگاهی نسبت به اهداف نامزدها، به کاندیدای مطلوب رأی دهد. ستاره صبح در گفت‌وگو با امان‌الله قرائی مقدم، جامعه‌شناس به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به آنچه در فرصت تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری دیدید و شنیدید، چه موضوعات و مسائلی در سخنان دو کاندیدای نهایی مغفول مانده است و باید در این چند روز به آن‌ها پرداخته شود؟ مسئله تحریم‌ها و اف ای تی اف موردبحث قرار گرفت، ولی هیچ‌کدام از نامزدها نگفتند چه برنامه‌ای برای این محدودیت‌های بزرگ دارند و چگونه می‌خواهند کشور را از انزوا برهانند. مسئله مهم تنش ایران و آمریکا سرمنشأ مشکلات است، اما گویی اسم بردن از ایالات‌متحده برخی از مطرح کردن نام آمریکا و بحث درباره ارتباط ایران و آمریکا وحشت دارند. صحبت‌هایی که در این موارد شد، کافی نبود نامزد ریاست جمهوری باید برنامه‌اش برای مسائل موجود را ارائه دهد. امروز از من جامعه‌شناس تا یک دانشجوی ترم اولی همه می‌دانیم که گره بسیاری از مسائل و مشکلات کشور ازجمله بحران‌های اقتصادی به قفل روابط ایران و آمریکا بسته است. ولی ما نمی‌دانیم این قفل چگونه بازخواهد شد. رئیس‌جمهور باید سناریوهای مختلف و مناسب این مهم را طراحی و قفل را باز کند. کلید رفع تحریم‌ها در دست آمریکا است چطور می‌توان وعده برچیده شدن تحریم‌ها را داد ولی از برنامه کشور برای مذاکره با آمریکا حرفی نزد یا آن را رد کرد؟! بدون حل مسائل میان ایران و امریکا نمی‌توان وعده داد زیرا چنین وعده‌هایی بدون پیش‌زمینه‌ای که دارد در باور شنونده نمی‌گنجد و موردپذیرش قرار نمی‌گیرد.
به عقیده شما در مورد مسائل اجتماعی چه حوزه‌ای نیاز به گفت‌وگو و روشن شدن مواضع نامزدها دارد؟ در نیمه دوم سال 1401 کشور به خاطر موضوع برخورد با بی‌حجابی وارد بحران‌های امنیتی شد. شش ماه کشور درگیر اعتراضات و درگیری‌های پراکنده بود. چطور می‌شود که باگذشت یک سال مسئله‌ای با آن درجه از اهمیت فراموش شود و نامزدها به این موضوع نپردازند؟! زنان نیمی از جمعیت کشور ر ا تشکیل می‌دهند. رئیس‌جمهور نمی‌تواند مطالبه 40 میلیون ایرانی را نادیده بگیرد یا نسبت به آن اطلاع نداشته باشد. می‌توان درک کرد که عدم توجه یکی از نامزدها به این موضوع چه معنی دارد زیرا این گروه مایل هستند افراد کمتری پای صندوق رأی حاضر شوند و اگر زنان نیایند و رأی ندهند بازی به نفع آن‌ها تمام می‌شود. از اول انقلاب تا امروز سؤال زنان و دختران از حاکمیت این بوده و هست که در مورد مسئله حجاب ما چه تصمیمی گرفته‌اید و همواره مخالف فشار و حجاب اجباری بودند. نماینده اصلاح‌طلبان که ادعا دارند به مردم نزدیک‌تر هستند نباید در زمین تندروها بازی کند. آقای پزشکیان باید در فرصت باقیمانده مواضع خود در خصوص برخی موضوعات ازجمله حجاب را برای جامعه و رأی‌دهنده روشن کند. به‌عنوان یک جامعه‌شناس انتظار دارم برنامه کاندیدای ریاست جمهوری برای افزایش امید در جامعه را به‌طور مکتوب داشته باشم، بررسی کنم و ایرادات و نقاط قوتش را مشاهده کنم ولی در این دوره ما تا اینجا برنامه‌ای ندیده‌ایم. چطور باید به کسانی که نمی‌دانیم و شاید خودشان هم نمی‌دانند می‌خواهند در مملکت چه‌کاری بکنند رأی بدهیم؟! برنامه بدهند تا کارشناسان برنامه‌ها را بررسی کنند. شاید برنامه مسعود پزشکیان برای افزایش امید در جوانان اشکالاتی دارد، من جامعه‌شناس باید این برنامه را تحلیل بکنم یا نه؟! از همین‌جا می‌گویم که کارهای دولت قبلی ازجمله پرداخت وام چند میلیون تومانی به جوانانی که تازه ازدواج‌کرده یا بچه‌دار شده‌اند راه افزایش امید نیست. این حد از حمایت وظیفه دولت‌ها است. هر کشوری توسط طبقه متوسط اش اداره می‌شود بهترین حاکمیت‌ها دارای بزرگ‌ترین طبقه متوسط هستند، طبقه متوسط ایران طی یک دهه اخیر به لایه‌های اجتماعی زیرین ریزش داشته و کم‌جان و ضعیف شده است. کدام‌یک از نامزدها اشراف اش را بر این موضوع و برنامه‌هایش برای بهبود رفاه و کیفیت زندگی در طبقات متوسط را نشان داد؟ اعتماد عمودی میان مردم و حاکمیت ضعیف شده است و باور به مؤثر بودن دولت و دولتمردان در جامعه کم شده است.
چه تحلیلی از میزان مشارکت دارید آیا روز جمعه مشارکت بیش از آن چیزی خواهد بود که در 8 تیر ثبت شد یا خیر؟ مشارکت نسبت به سال 1400 حدود 9 درصد کاهش پیداکرده، یعنی عملکرد دولت سیزدهم تعداد قابل‌توجهی از هواداران اش را دلسرد کرد. معلوم نیست جمعه آینده چه اتفاقی می‌افتد چون جامعه به توانایی دولت اعتماد ندارد. عدم مشارکت اعتراض است اگر جمعه بعد شاهد افزایش مشارکت به نفع پزشکیان باشیم، آن‌هم حرکتی در اعتراض به قدرت گرفتن تندروها خواهد بود. امیدوارم حاکمیت پیام 60 درصد جامعه که در انتخابات شرکت نکردند را شنیده باشد. این گروه با حرکتی متین پیام ناامیدی و نارضایتی خود را به گوش حاکمیت رساندند. چشم‌انداز این گروه نسبت به آینده ضعیف است و این شرایط می‌تواند در ادامه به بحران اعتماد اجتماعی بیانجامد.