وضعیت بازار ارز چگونه است؟ آیا می توان استمرار روند افزایشی را پیش بینی کرد یا خیر؟ کشور شرایطی بدتر از این را هم تجربه کرده است. ارز تا نرخی بالای 50 هزار تومان رفته بود و حتی در دوره ای دلار 60 هزار تومانی را تجربه کردیم. امروز هم در همان مسیر هستیم. دلیل این نوسانات و التهابات تصمیمات سیاسی است. جنگ غزه، حمله ایران به مواضعی در اقلیم کردستان و حملاتی در خاک پاکستان موجب بالا گرفتن تنش در منطقه شد. که اگر منصفانه قضاوت کنیم کمترین اثر چنین مسائلی همین افزایش نرخ ارز است وگرنه این مسائل می توانست پیامد های سنگینی به همراه داشته باشد. چنین تنش هایی معمولا ماهیتی زودگذر دارند و در صورت هوشیاری طرفین این امکان وجود دارد که بساط درگیری برچیده شود. طولانی شدن درگیری ها و شدت گرفتن تنش برای بازار ها سمی مهلک است. زیرا امکان پیش بینی و برنامه ریزی را که لازمه کار اقتصادی است از بین می برد. در درگیری های اخیر منطقه طرفین ابراز پشیمانی نمی کنند و اظهار نظر ها نشان می دهد خبری از عقب نشینی نیست. اقتصاد فعالیت های اقتصادی در این وضعیت بلا تکلیف یا پر ریسک هستند و هزینه اقتصاد های منطقه بالا می رود. نرخ ارز در چنین فضایی رشد پیدا کرده است. پس کنترل و کاهش آن نیز به تصمیمی در حوزه سیاست خارجی و سیاست کلان وابسته است. مسائل سیاسی یکی از عوامل خروج سرمایه از هر کشوری است. امروز در داخل ایران دلیلی برای خروج سرمایه وجود ندارد ولی عوامل اقتصادی که متاثر از سیاست داخلی و خارجی کشور است سرمایه را فراری می دهند.
وظیفه دولت در این شرایط چیست؟ آیا جنس التهابات اخیر بازار ارز تنها با تصمیمات بانک مرکزی قابل کنترل خواهد بود یا نه؟ کاری که بانک مرکزی می تواند انجام بدهد این است که روی نرخ خود بایستد و به روند تامین ارز برای واردات و تولید سرعت ببخشد. البته این وضعیت آسیب های خود را به دنبال دارد و می تواند توزیع رانت را افزایش دهد. آنچه می تواند مانع از ادامه این روند شود این است که بانک مرکزی حس کند در این بین سرش کلاه رفته و ارز اش را به قیمتی پایین و غیر واقعی از کف می دهد که در این شرایط قطعا اقدام به افزایش نرخ ارز خواهد کرد به هر حال تصمیم گیری در حوزه ارزی کاملا به عهده بانک مرکزی است. تحویل ارز ارزان برای بالا نرفتن نرخ ارز موقتی خواهد بود. چون اگر عامل ایجاد التهاب در بازار ارز که مسائل سیاسی هستند حل و فصل نشود و درگیری و تنش ادامه پیدا کند، هر مقدار ارز تزریق شود جوابگو نخواهد بود. افزایش قیمت ارز توسط بانک مرکزی صلاح نیست زیرا مجوزی برای افزایش نرخ تمامی کالا ها و خدمات صادر می کند و به گرانی مشروعیت می دهد. دولت و بانک مرکزی در این شرایط باید نظارت بر قیمت ها را افزایش دهد. به زودی بسیاری از کالا ها از جمله کالاهای ضروری مثل لبنیات و گوشت و مرغ و... به بهانه ارز بری در نهاده های تولید گران خواهند شد. بعد از این افزایش قیمت ها دیگر کاهش نرخ ها آسان نخواهد بود. از این رو نظارت امروز باید دقیقتر از قبل باشد و به افزایش قیمت ها توجه کند. دلالان ارز با استفاده از شرایط سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای به دنبال افزایش نرخ ارز و سودآوری به نفع خود هستند، زیرا تمام صنوف این بهانه را برای افزایش قیمت پیدا خواهند کرد. چند ماهی بود که نه بانک مرکزی نرخ تنظیم می کرد و نه نرخ آزاد. امروز به دلیل تنش سیاسی در منطقه نرخ ارز صعودی شده وقتی مشکل چنین مبنایی دارد کنترل نرخ ارز توسط دولت و بانک مرکزی به این آسانی میسر نخواهد شد. تا زمانی که مناقشه سیاسی سامان نگیرد و هر چه به سال جدید نزدیکتر شویم نرخ ارز صعودی خواهد شد و التهاب به سایر بازار ها سرایت خواهد کرد.
به نسبت نزدیک سیاست خارجی و وضعیت اقتصادی اشاره کردید. آیا منظور شما این است که برای بهبود وضعیت معیشتی باید بر سخنان وزیر خارجه متمرکز شد نه وزرای اقتصادی دولت؟ هیچ کدام، تصمیمات کلان خارج از دولت گرفته می شود. اگر صادقانه درباره شرایط صحبت کنیم باید گفت که وضعیت اقتصادی ایران وخیم است با توجه به میزان تحمل اقتصاد نباید خود را در فضایی قرار دهیم که مورد اتهام دیگر کشور ها قرار بگیریم. در تنش های قبلی برای متهم کردن ایران نیاز به اسناد، مدارک و شواهد بود ولی در حملات اخیر ایران به نقاطی در مجاورت مرزهایش نیازی به گردآوری مستندات نیست و این دو ماجرا می تواند شرایط را برای اقتصاد دشوار تر کند. در شرایط تحریم عراق فرصتی برای ایران بود. بخش بزرگی از بازار عراق در اختیار ایران است. عراق یکی از مقاصد صادراتی ایران است. تنش در روابط بین ایران و عراق به هیچ وجه به نفع کشورمان نیست. همانطور پیش از این گفته شد، وقتی ماهیت مشکل سیاسی است باید ابتدا سیاست خارجی تصمیم گیری کند و مشکلاتش با همسایگان، کشور های منطقه و جهان را حل کند. سپس به تبعیت از سیاست خارجی مشکلات بقیه بخش ها از جمله اقتصاد نیز کاهش پیدا می کند. به نظر می رسد اولویت اقتصاد نیست زیرا مباحث سیاسی بیشتر را دنبال می شود و در صحنه سیاسی به دنبال برد هستند.