ستاره صبح/پیام فیض:دولت سیزدهم از آغاز کار خود در حوزه سیاست خارجی فعالیت های موفق و نا موفقی را در کارنامه خود داشته است.در هفته دولت دو دستاورد که در روزهای اخیر بدان پرداخته می شود عضویت ایران در سازمان شانگهای و گروه بریکس است.مسئله ای تخصصی که عموم مردم نمی دانند عضویت یک کشور در این مجامع بین المللی چه آثاری می‌تواند داشته باشد.پرسش این است که آیا عضویت ایران در این دو نهاد بین المللی آنطوری که تبلیغ می شود دستاورد بزرگ و تاریخی محسوب می شود یا خیر؟برای پاسخ به این پرسش ستاره صبح گفت‌و گویی با اسماعیل مختاری استاد دانشگاه و تحلیلگر روابط بین‌الملل انجام داده که در ادامه می خوانید:
به نظر شما تا چه میزان می‌توان عضویت ایران در بریکس و شانگهای را دستاورد دولت سیزدهم دانست؟ تقاضای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای دراواخر دولت اصلاحات مطرح و در سال ۲۰۰۵ ( ۱۳۸۴) ایران عضو ناظر این سازمان شد و پس از آن دولت احمدی نژاد و روحانی در نشست های این سازمان تا سطح سران همواره شرکت داشتند. تا سرانجام ۴۵ روز پس از تحویل دولت توسط رئیسی در اجلاس ۲۱ سران (۲۶ شهریور۱۴۰۰)در شهر دوشنبه، ایران به عنوان عضو رسمی پذیرفته شد، عضویت رسمی ایران در سازمان بریکس خبر مهمی است که در ۲ شهریور ۱۴۰۲ از آفریقای جنوبی مخابره شد که البته به عقیده بنده دستاورد مهم و مثبت دولت سیزدهم ارزیابی میشود.
یکی از اهداف بریکس دلارزدایی از تجارت بین الملل است،به نظر شما این ائتلاف اقتصادی می تواند به این هدف دست یابد؟ اتحادیه اروپا در سال 1999 شکل گرفت. حوزه جغرافیایی این اتحادیه بهم پیوسته است، حوزه سیاسی مشترک دارد، پیمان نظامی مشترکی به نام ناتو هم دارد و حوزه پولی آنها نیز به نام یورو مشترک است اما با وجود چنین پتانسیل هایی نتوانستند دلار را از تجارت جهانی کنار بزنند. وابستگی انحصاری به دلار کم شده ولی دلار زدایی اتفاق نیافتاده و همچنان حدود ۴۲ درصد معاملات بین المللی با دلار انجام می شود. به هرحال کشوری مثل چین و هند بالاترین تجارت را با امریکا دارند چین بیشترین دانشجوی بین المللی را در امریکا دارد و همچنین سرمایه گذاری های مشترک و متقابل دارند. برخلاف آنچه مطرح می شود به نظر نمی آید که کشورهای بنیانگذار بریکس مثل هند ، آفریقای جنوبی و حتی چین به دنبال دلارزدایی باشند. اینکه دنبال کاهش نوسان دلار و سیاست پولی آمریکا بر اقتصاد خود باشند امری معقول است اما اینکه بریکس تاسیس شده تا دلار حذف شود چنین به نظر نمیرسد. دلار با تاسیس سازمان هایی مانند «آ سه آن» ، cis ، اتحادیه اروپا ، اتحادیه عرب ، شانگهای و دیگر سازمان های بین المللی حذف نشد.نکته مهم این است که هنوز کشورهای عضو بریکس به ارز مشترک هم نرسیده اند بنابر این اظهار نظر در این زمینه زود به نظر می رسد.
به نظر شما ایا بریکس و شانگهای می‌توانند با گروه جی ٧تقابل یا رقابت کنند؟ بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی)سازمانی است با رویکرد اقتصادی و تجاری با عضویت کشورهای نو ظهور اقتصادی. در واقع برزیل از امریکای لاتین ، روسیه آسیایی - اروپایی ، هند و چین آسیایی و آفریقای جنوبی از قاره آفریقا. یعنی عمدتا کشورهای جنوب با هدف جهش اقتصادی در سطح جهانی و حفظ و حفاظت اقتصادی از اعضا با تشکیل بانک توسعه نو (NDB) که از سرمایه خوبی هم برخوردار است تشکیل شده اند. بنابراین ترکیب اعضای موسس بریکس بیانگر تلاش اقتصادی و تجاری در سطح جهانی است.در دنیای اقتصاد امروز «همکاری» مسئله مهمی است، یعنی در عرصه اقتصاد مواد خام ، تولید ، نیروی کار ، تکنولوژی و بازار فروش تامین قطعات صنعتی، وابستگی متقابل را ایجاد کرده بنابراین همکاری متقابل را هم طلب می کند. بنابراین تقابل اقتصادی اعضای بریکس و سازمان همکاری شانگهای که ۶۰درصد اعضای مشترک موسس دارند با گروه جی ۷ خواست همه اعضای آن نیست به جز روسیه که تحت تحریم غرب به تبع جنگ اوکراین قرار دارد. مزیت گروه بریکس این است که در پی کاهش فشار تحریم ها می تواند جدا از سوئیفت بین المللی از طریق رمز ارز و یا پول ملی اعضا کمک اقتصادی و وام در اختیار انان قرار دهد.
به نظر شما عضویت در بریکس می‌تواند منافع سیاسی داشته باشد یا خیر؟ عضویت در بریکس اتفاق مهم و مثبتی است که در دولت سیزدهم صورت گرفته است.باید دانست که آن سیاست خارحی خوب است که باری از دوش اقتصاد ملی بردارد نه اینکه هزینه ای بر اقتصاد داخلی تحمیل کند و آن چنانکه از گفته های بنیانگذاران بریکس بر می آید از اهدف بریکس کمک به کشورهای در حال توسعه و همچنین کمک به صلح و ثبات جهانی است، بنابراین فرصت و شرایط خوبی برای کشور فراهم شده در راستای منافع ملی اقدام کند. بنابراین حمایت و دفاع از منافع ملی وظیفه همگان است ، پس بهره کیری از توان داخلی ، نخبکان و متفکران امری است ضروری .از طرفی اصول توسعه در عرصه جهانی مشترک ولی مدل ها متفاوت است ، از دولت سیزدهم انتظار می رود برای پیشبرد توسعه اقتصادی خود با هماهنگی و هم آوایی موجود در قوا برای جذب سرمایه گذاری و رونق تولید موانعی مثل عضویت در fatf و چالشهای دیگر بین المللی را برای تولید ، تجارت و رونق اقتصادی به نفع کشور و ملت حل وفصل نماید . بریکس ظرفیت بالا بردن اقتصاد اعضای خود را دارد به تبع آن منافع سیاسی و خواست سیاسی اعضای خود را در سطح جهان هم بالا خواهد برد، برزیل و هند خواهان عضویت دائم در شورای امنیت سازمان ملل هستند ، چین که ابتدا اقتصاد خود را ساخت اکنون از مدعیان تاثیرگذاری بر سیاست جهان است.