ستاره صبح آنلاین- اعظم طاهری : حضور دولت در بازار خودرو به عنوان سیاست گذار تا امروز تنها موجب ناکامی صنعت خودرو کشور بود. در دهه‌های گذشته دولت‌ها و مجالس کشور با دخالت در عزل و نصب مدیران شرکت‌های خودروساز، قیمت گذاری دستوری و تصویب قوانین غیر رقابتی و مضر برای تولیدات این حوزه، همواره این صنعت را در سطح زیان ده نگه داشته و مانع از ایجاد فضایی رقابتی شده‌اند. ستاره صبح در این رابطه گفت و گویی با سپهر زنگنه، کارشناس خودرو انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
وضعیت بازار خودرو چگونه است و چه چشم اندازی برای آینده این بازار وجود دارد؟ از آنجا که شورای رقابت قیمت‌ها را اعلام کرده است نسبت به چندی قبل تکلیف مشخص‌تر شده و برخی‌ها که ماشین‌های چینی را برای سرمایه گذاری خریداری کرده بودند با مشخص شدن قیمت‌ها، ماشین‌ها را برای فروش آورده‌اند. به طور کلی از نظر قیمتی بازار شفاف است ولی وضعیت بازار رکودی است. امروز مشتری کم است و عرضه زیاد شده که همین می‌تواند قیمت‌ها را درصدی پایین بیاورد.
تأثیر قوانین و طرح‌های اخیر دولت و مجلس در وضعیت امروز چیست؟ طرح یکپارچه‌ای که دولت به راه انداخته تأثیر خود را نشان داد. هم دلالان و هم افرادی که در این بازار مصرف کننده بودند در این طرح ثبت نام کردند. به طور مثال وقتی فردی بخواهد 1 میلیارد بدهد و ماشین بخرد 100 میلیون داده و ثبت نام کرده و امروز منتظر است تا ماشینش را تحویل بگیرد. بنابراین تعداد زیادی از مصرف کننده‌های واقعی در طرح یکپارچه ثبت نام کرده‌اند و همین موضوع باعث شد امروز در بازار خودرو مشتری کم باشد و قیمت‌ها صعودی نشود. دلالان قصد فروش دارند ولی تقاضا کم است و از طرفی حاضر نیستند با ضرر بفروشند به همین دلیل بازار رکودی شده و قیمت‌ها فعلاً در بازار خودرو بالا نخواهد رفت. از طرفی شورای رقابت با شرکت‌ها بحث داشت و شرایط کنونی قیمت‌ها را تثبیت کرد. هرچند هنوز هم در مورد قیمت برخی از ماشین‌ها اختلاف سنگینی بین کارخانه و بازار دیده می‌شود.
آیا طرح جایگزینی خودروی فرسوده که اخیراً بسیاری در مورد آن صحبت می‌کنند می‌تواند امیدی برای مصرف کننده واقعی باشد؟ با اجرای طرح یکپارچه، ثبت نام آنقدر بالا رفته که عمل به تعهد توسط خودروساز محل تردید است. در چنین شرایطی ایجاد تعهد جدید اشتباه است. در طرح اسفند ماه شرایط خودرو فرسوده اصلاً فعال نبود و مردم پول‌هایشان را گذاشته‌اند و متتظر هستند ماشین‌ها را تحویل بگیرند و مجدداً در اردیبهشت هم یک سری ماشین دیگر فروختند و اخیراً گفتند طرح تعویض خودرو فرسوده هم وجود دارد. درحالی که عمل به تعهدهای قبلی بار سنگینی بر دوش خودروساز گذاشته است. اگر با مدیران خودرو صحبت کنید به شما می گویند که آن قدر برای محصولات این شرکت ثبت نام شده است که عمل به تعهد برایشان سخت است. دولت در طرح‌های یکپارچه، اضافه بر ظرفیت خود ماشین فروخته است. مدیران خودرو 10 هزار عدد ماشین در طرح یکپارچه دوم میفروخته اما برای آنها 300 هزار نفر ثبت نام رد شده است. اتفاقاً این میزان ثبت نام خودرو با قیمت‌هایی است که خودروساز قبولش ندارد و ضرر می‌دهد. یکی از چالش‌های اصلی مدیران خودرو این است که نمی‌داند باید با این تعداد ماشین چه کار کند! چون 300 هزار عدد به اندازه تولید سه سال آنها است. مشکل قطعه وجود دارد و قطعه نیست چون خط تولید چین باید تولید خود را برساند و آنها چنین فروشی را پیش بینی نکرده بودند که بخواهند برای این مقدار ظرفیت قطعه سازی انجام بدهند.
طرح یکپارچه چه مشکلی را از بازار خودرو حل کرد؟ باید وزارتخانه و شورای رقابت حداقل چند نشست خبری می‌گذاشتند و جواب سؤال‌ها را می‌دادند و درباره این طرح و اهداف اش توضیح داده می‌شد اما این کار بدون اقناع بازار انجام شد. کاری که انجام دادند این بود که همه روش‌ها از جمله قرعه کشی و بورس و... را امتحان کردند. خروجی این بود که پول از دست مردم خارج شد و در دست بانک‌ها و دولت قرار گرفت و مقداری اقتصاد را آرام کردند. همانطور که امروز می‌بینیم قیمت ماشین بالا نرفته است و قیمت ثابتی دارد. خوشبختانه دلال بازی‌ها نابود شده ولی تقاضای خودرو و خریدار واقعی هنوز تحت فشار است چون ماشین دستش نیست.
خودروساز بیش از اینکه باری بردارد خود باری بر دوش اقتصاد است. چه طرحی می‌تواند به وضعیت خودروسازان تکانی بدهد و بازار خودرو را از رکود خارج کند و تقاضای مصرف کننده واقعی را تأمین کند؟ خودروساز در کشور ما ظرفیتی اشتغال آفرین بود ولی از نظر تأمین خودروی استاندارد واقعاً مردم را سر کار گذاشته است. امروز قطعه سازان و خودروسازان با تعداد ماشین‌های بی کیفیتی که تولید می‌کنند بازار مکانیک‌ها و جلوبندی ساز ها را سکه کرده‌اند. در کدام کشور به اندازه ایران تعداد زیادی مکانیک وجود دارد؟ در عمده کشورهای دنیا ماشین‌ها تقریباً 6 الی 10 سال بدون داشتن عیب و ایراد کار می‌کند و بعد از این مدت این قدر از قیمت و ارزش ماشین کاسته می‌شود که ارزش تعمیر شدن ندارد و اسقاط می‌شود البته به جز ماشین‌های خاص و کلاسیک. خودروهای داخلی از نظر مصرف سوخت کاملاً ضرر رسان است. از نظر آلایندگی، خرابی، تصادفات برای مصرف کننده زیان ده است. در چنین شرایطی قطعاً واردات خودروی دست دوم اتفاق خوبی است و حتی اگر با رانت و... هم انجام شود، شرایطی ایجاد خواهد کرد که بهتر از وضعیت بازار خودرو امروز است. در تمام منطقه ماشین دست دوم می‌خرند و می‌فروشند. این طرح کاری عجیب نیست بخصوص که وضعیت اقتصادی ماشین‌های ما حتی از خودروهای افغانستان هم بدتر است. مشکلی که وجود دارد این است که در طی دو الی سه سال گذشته به دلیل بحران کرونا تولید ماشین در دنیا کم بود و این که فکر کنیم می‌توانیم ماشین با کارکرد 30 هزار کیلومتر وارد کنیم، طرحی غیر قابل اجرا خواهد بود. چون تعداد ماشین‌های با این کارکرد کم است. اگر از تولیدات سال 2017 به این سو را وارد کنند، آن زمان هنوز کرونا شروع نشده بود و می‌توان ماشین 2019 هم پیدا کرد. اما کل داستان این است که با چه تیراژی ماشین می‌آوریم؟ از چه برندهایی؟ با چه قیمتی؟ این سؤالات باید پاسخ داده شود تا جا برای دلالان تنگ شود. اگر تیراژ واردات خودروهای دست دوم بالا باشد همه چیز تغییر می‌کند و بازار تکانی اساسی می‌خورد. در این شرایط خودروساز داخلی می‌تواند با جینی‌ها قرارداد ببندد. مونتاژ کند یا واگذار شود. ولی قطعاً بعد از واردات خودروی دست دوم خارجی دیگر تولیدات ایران خودرو و سایپا به شکل امروز نخواهد بود.