شرایط قانونی عفو مجرمان و محکومان چیست و چه افرادی شامل این عفو می‌شوند؟ برابر بند 7 اصل 110 قانون اساسی، عفو از اختیارات رهبری است. عفو رهبری هر سال در مناسبت‌های مختلفی اتفاق می افتد. از جمله این مناسبت‌ها می‌توان به روز 22 بهمن، ولادت حضرت زهرا (س)، 12 فروردین روز جمهوری اسلامی و 15 خرداد، همچنین عید فطر و عید غدیر و عید نوروز اشاره کرد. عفو دو نوع عمومی و موردی است. عفوهای موردی شامل افراد خاص می‌شود. کسانی که عملکرد درستی دارند و رفتار آنها مطابق با آیین نامه زندان‌ها مورد تأیید سازمان زندان‌ها بود و شرایط خاصی دارند. این عفوها وارد کمیسیون عفو و بخشودگی می‌شود و این افراد موردی عفو می‌شوند. وقتی گفته می‌شود تعدادی مورد عفو رهبری قرار گرفته‌اند از همین روند ناشی شده و عفو احصا شده است. عفو عمومی مساله شخص نیست و عنوان اتهامی و مدت زمان حبس در نظر گرفته می‌شود. یعنی موضوع مشمول عفو قرار می‌گیرد. عفو اعلام شده از همین موارد است و بدون در نظر گرفتن افراد عده زیادی را شامل خواهد شد.
جزئیات این عفو چه خواهد بود و کدام گروه‌های زندانیان را شامل می‌شود؟ من تا این لحظه متن نامه و فرمان صادر شده را ندیده‌ام و از جزئیات اطلاعی ندارم ولی با توجه به آنچه که شنیده شد می‌توان گفت عفو امسال با سال‌های دیگر تفاوت دارد. همچنین گفته شده دستگیر شدگان، متهمان و محکومین حوادث اخیر نیز شامل عفو هستند که این خبر مبارک است. در گذشته چنین عفوهایی متهمین امنیتی را شامل نمی‌شد ولی اینبار این افراد هم در لیست عفو هستند و تنها از مواردی مثل جاسوسی و آتش زدن و تخریب به عنوان موانع عفو نام برده شده است. بعد از حوادث اخیر و سختگیری‌هایی که منجر به برخورد با معترضین شد، در حوادث اخیر جنبه‌ای تندی و سختگیری دیده شد و گفته شد تعداد زیادی بازداشت شدند. البته تا این لحظه از آمارها بی اطلاعیم و تعداد دقیق کشته شدگان و دستگیر شدگان مشخص نشده است. اما همواره از امار بالای بازداشتی‌ها صحبت می‌شود. احکام برخی از دستگیر شدگان صادر شده و تا این لحظه چند نفر اعدام شده و چند نفر هم منتظر اجرای حکم اعدام هستند. حُسن عفو تعداد بالای دستگیر شدگان در حوادث اخیر نشان می‌دهد که قوه قضاییه بعد از سختگیری‌ها که منجر به آرامش نسبی در جامعه شد این بار چهره دیگری از خود نشان می‌دهد و افراد زیادی را عفو می‌کند. شنیده‌ها از آزادی 50 هزار نفر حاکی است که اگر چنین باشد به خانه تکانی در زندان می‌ماند. از نوآوری‌های این عفو این است که گویا متهمین را نیز شامل می‌شود. اگر این مساله صحت داشته باشد این عفو متفاوت است. متهم کسی است که هنوز مشخص نیست محکوم باشد یا نه؟! و میزان حبس فرد معلوم نشده است. اگر این مساله هم مطرح باشد یکی از اتفاقات نادر و جالب رخ داده است.
به عقیده شما آیا می‌توان نسبتی بین این عفو و آمار بالای دستگیرشدگان برقرار کرد؟ شاید قصد این بوده که خانه تکانی در زندان‌ها داشته باشند و دستگیر شدگان وقایع اخیر به خانواده‌ها برگردند. باید ببینیم اساساً منظور از زندان چیست و وقتی کسی را می‌گیرند با چه هدفی او را زندانی می‌کنند؟ متهم و کسی که اعمال خلافی انجام داده است باید به وسیله زندان متنبه شود. در حوادث اخیر بازه سنی دستگیر شدگان پایین بود و بین نوجوانی تا جوانی بودند. در این گروه سنی حتی یک روز زندان کافی است تا تنبه صورت بگیرد. ای کاش اعلام می‌شد که همه دستگیرشدگان حوادث اخیر بجز آنانی که شاکی خصوصی دارند. خدا نکند عضوی از یک خانواده بازداشت شود زیرا تمام نظم آن خانواده به هم می‌ریزد. بسیاری از این افراد نان آور هستند. من بعد از بازگشت از هر ملاقاتی تا چند روز تنش دارم. خانواده زندانی زجر می‌کشد و در عذاب است. هر محکوم و متهمی در زندان هزینه‌ای برای نگهداری دارد. سرانه هزینه زندانی عددی بالا است. پر شدن زندان‌ها از زندانی نفعی برای دولت ندارد و بازداشت افراد برای دولت پر هزینه است. امروز وضعیت زندان‌های کشور بد است. زندان‌ها با ظرفیتی بالاتر از گنجایش خود پر شده‌اند. این مساله به دست تند و نگاه مجرم محور قضات بر می‌گردد که بعضاً به اندک بهانه‌ای متهم را به زندان می‌فرستند. گفته می‌شود هزاران نفر در زندان هستند. این آمار در کشوری اسلامی، آماری غیر قابل قبول است و باید در احکام صادره و صدور قرارها تجدید نظر کرد.