ستاره صبح آنلاین-شاید تهران تا اندازه‌ای از خروج آمریکا از افغانستان رضایت داشته باشد، ولی این تحولات درنهایت ممکن است به ظهور دشمنی بدتر بیانجامد. گاهی اوقات، دشمن یک دشمن می‌تواند حتی یک دشمن بزرگ‌تر باشد. برای ایران، در پس تحقیر آمریكا در افغانستان دشمن سرسخت‌تری پا به میدان می‌گذارد. اگر تهدید از جانب طالبان به‌اندازه امریکا برای جمهوری اسلامی نباشد، بااین‌وجود ممکن است شبه‌نظامیان پیروز در یک‌لحظه ناخوشایند خطر جدی را نمایان سازند.
طالبان ممکن است علاقه‌ای به جنگ با ایران نداشته باشند، اما ظهور آن در جنگ داخلی افغانستان مطمئناً امواج تازه‌ای از پناهندگان بین دو کشور، قاچاق انسان و مواد مخدر و همچنین افزایش فعالیت‌های تروریستی را به راه خواهد انداخت.
این تحول می‌تواند تجارت و همچنین یک پروژه بلند پروازانه راه‌آهن که صادرات افغانستان را به بنادر ایران و ازآنجا به سایر نقاط جهان هدایت می‌کند را به خطر اندازد؛ بنابراین هرگونه احساس خوشحالی تهران از عقب‌نشینی آمریکا با اخبار نگران‌کننده کنترل طالبان بر اسلام قلعه، یک پست مهم مرزی بین دو کشور ایران و افغانستان از بین خواهد رفت. گزارش‌ها از منطقه حاکی از آن است که نیروهای امنیتی افغانستان و مقامات گمرکی با ورود شبه‌نظامیان طالبان به‌طرف ایران گریخته‌اند.
اسلام قلعه نه‌تنها یک گذرگاه مهم برای تجارت دوجانبه است، بلکه دروازه‌ای برای ورود به شهر هرات افغانستان و محل استقرار کنسولگری بزرگ ایران است. در سال 1371، شبه‌نظامیان متحد با طالبان، 11 ایرانی در این کشور ازجمله 9 دیپلمات را سر بریدند.
ایرانی‌ها و طالبان موفق شدند به یک‌راه حل میانه‌ای دست یابند، اما روابط خصمانه به دلیل دیدگاه‌های فرقه‌ای همچنان باقی ماند؛ طالبان تشیع ایران را نوعی بدعت در اسلام می‌دانند. آن‌ها هنگام حاکمیت بر کابل با اقلیت شیعه با خشونت زیادی رفتار کردند. آن‌ها اکنون ظاهراً ادعا می‌کنند که این فرقه را تحمل می‌کنند، درحالی‌که گروه‌های تروریستی که از حمایت طالبان برخوردار هستند، حملات خود را علیه شیعیان افزایش داده‌اند.
رهبران طالبان از مدت‌ها پیش فهمیده‌اند که ایران گذرگاه مفیدی برای صدور تریاک افغانستان به بازارهای غربی است، تریاک منبع اصلی درآمد شبه‌نظامیان است و این مشکل آن‌ها نخواهد بود اگر مقداری از این ماده سمی در میانه راه به دست ایرانی‌ها افتاده و آن‌ها را مسموم کند. به‌عنوان یک پیامد مستقیم، ایران یکی از کشورهایی است که آمار اعتیاد به مواد مخدر در آن بالا است.
شبه‌نظامیان که به سلاح و جنگجویان بیشتری نیاز دارند، احتمالاً صادرات تریاک خود را افزایش خواهند داد. تأثیر این افزایش قبل از آنکه سبب اضطراب و نگرانی مقامات اجرای قانون در غرب شود، دامن ایران را خواهد گرفت.
ایران همچنین بیش از 750 هزار مهاجر افغان و شاید 2 میلیون نفر دیگر که فاقد اسناد هستند را در خود جای داده است. با شدت گرفتن جنگ بین طالبان و نیروهای دولت افغانستان در ماه‌های آینده، بدون تردید شبه‌نظامیان دیگری به محافظان و مقامات اسلام قلعه ملحق خواهند شد.
با از سر راه کنار رفتن آمریکایی‌ها، گروه‌های تروریست متحد طالبان اهداف تازه خود را در مرزهای افغانستان پیدا می‌کنند. در حال حاضر زنگ خطر در چین و روسیه به صدا درآمده است، اما تهران به لحاظ نزدیکی و اختلافات مذهبی، جزء آسیب‌پذیرترین هدف‌ها به شمار می‌رود. ...
پیشنهاد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران مبنی بر اینکه برخی از جنگجویان می‌توانند به دولت افغانستان کمک کنند با قاطعیت رد شده است. بااین‌وجود پیشنهاد ظریف نمی‌تواند از چشم رهبری طالبان دور بماند. نه اینکه آن‌ها نیازی به یادآوری آنچه به‌عنوان خصومت قبلی ایرانی می‌دانند- از نقش تهران در ایجاد ائتلاف ضد طالبان شمالی در اواخر دهه 1990 گرفته تا حمایت آن از حمله به رهبری آمریکا در سال 2001 - داشته باشند؛ بنابراین حتی درحالی‌که ایرانی‌ها هفته گذشته از روی اکراه و سختی به رهبران طالبان در آن‌سوی میز در تهران لبخند می‌زدند، آن‌ها می‌دانند که با یک دشمن قدیمی روبرو هستند که تازه شاداب شده است. آن لبخندها دوام زیادی نخواهند آورد.
12 ژوئیه 2021-21 تیرماه 1400
تارنمای بلومبرگ
برگردان علی‌اصغر شهدی
[email protected]