عمران دسترس-منتقد

ستاره صبح آنلاین - اینجا قرار است یک رهبر مشهور جهان در مبحث علوم اعصاب، یک سفر تحریک‌آمیز و جذاب به اعماق ذهن انسان داشته باشد. ماریانو سیگمان، دانشمند مغز و اعصاب آرژانتینی که برخی پیشرفت‌ها را در زمینه مطالعه حافظه یا هوشیاری به نتیجه رسانده است، دست به شاهکاری علمی زده است. بااین‌وجود، وی اغلب عجله می‌کند و می‌افزاید که پیش‌بینی‌اش در ابتدا توسط یکی از داستان‌های کوتاه بورخس صورت گرفته است. به نظر می‌رسد او از قدم زدن در رد پای بورخس لذت می‌برد.
همچنین نشان می‌دهد که امروزه علوم اعصاب بسیار هیجان‌انگیز است. فلسفه در حال واگذاری قلمرو به علم است و آزمایش‌های فکری جای خود را به آزمایش‌های واقعی داده‌اند. زندگی پنهان ذهن، نوعی اکتشاف بین علم محض و واقعیت است و سیگمان یک همراه عجیب و سرگرم‌کننده برای ما ایجاد کرده است. به‌طورکلی می‌توان آن را به سه قسمت تقسیم کرد. اولین مورد مربوط به روانشناسی رشد است: اینکه چگونه ذهن در دوران کودکی شکل می‌گیرد. مورد دوم مربوط به مسائل روان‌شناختی مرتبط با بزرگسالان ازجمله تصمیم‌گیری، آگاهی، خواب و رؤیاهای شفاف است؛ و سوم در مورد چگونگی یادگیری ما و اینکه علوم اعصاب چگونه می‌تواند به ما کمک کند، است. آنچه این 3 مورد را به هم متصل می‌کند، سیگمان به‌عنوان نویسنده است: آن‌ها موضوعات حیوان خانگی او هستند. نتیجه به‌دوراز بررسی جامع «چگونگی فکر یا احساس و تصمیم‌گیری مغز ما»، بیشتر شبیه یک گشت‌وگذار عجیب در آزمایشگاه وی است.
خلاصه کردن این کتاب بسیار دشوار است؛ اما مضامینی تکراری وجود دارد که یکی از آن‌ها دست‌کم گرفتن «ناخودآگاه» توسط انسان است. سیگمان نشانه‌های آن را تفسیر می‌کند و استدلال می‌کند که ناخودآگاه اغلب بیش از ما می‌داند. هنگامی‌که مردم شطرنج ‌بازی می‌کنند، سیگمان برانگیختگی را از طریق ضربان قلب و تعریق اندازه‌گیری می‌کند و به‌محض اینکه حریف مرتکب خطای تغییر بازی می‌شود، سنبله‌ها را در این سیگنال‌ها مشاهده می‌کند. او پیشنهاد می‌کند که باید یاد بگیریم این سیگنال‌ها را بخوانیم و به آن‌ها گوش دهیم؛ شاید ناخودآگاه ما دارد به پنجره می‌کوبد و سعی دارد با ما صحبت کند.
مغز انسان یکی از پیچیده‌ترین اندام‌های شناخته‌شده در علوم مدرن است و چیزهای زیادی در مورد چگونگی شکل‌گیری هویت ما به دست می‌دهد. سیگمان، خوانندگان را به جستجوی اصول علوم اعصاب و روانشناسی امیدوار می‌کند و آن‌ها را ترغیب می‌کند تا بتوانند راه‌های مرموز مغز به‌منظور رشد دانش و شخصیت ما را کشف کنند. برای درک چگونگی شکل‌گیری مغز و چگونگی ایجاد «مرزهای هویت»، عنوان یکی از فصل‌های اولیه کتاب به‌درستی مشخص‌شده است، یعنی باید درک کرد که چگونه رفتار یادگیری در دوران کودکی ایجاد می‌شود.
کتاب که به‌سوی جلو کشیده می‌شود، مباحثی مانند شکل‌گیری هویت، هوشیاری و نحوه تغییر مغز در طول زندگی یک فرد بالغ، به‌ویژه در هنگام یادگیری، موردبررسی قرار می‌گیرد. مطالعات فردی و درس‌هایی که از فلسفه یا تاریخ برگرفته‌شده، در بخش‌هایی به‌صورت قابل‌هضم و خلاصه ارائه‌شده است. بینش‌های آشکارشده در متن در فصل آخر کتاب جمع‌بندی می‌شود، جایی که سیگمان در مورد آموزش بحث می‌کند و اینکه چگونه ممکن است بتوانیم ازآنچه در مورد مغز می‌دانیم برای تأثیرگذاری در نحوه آموزش استفاده کنیم.
نویسنده پیشنهاد می‌کند که ظهور ما به‌عنوان گونه‌ای با دید استریوسکوپی در پیشانی و هماهنگی پیچیده چشم و دست، حاوی یک مزیت نسبت به انسان‌های اولیه است، زیرا به ما این امکان را می‌دهد تا در یک وضعیت تأمل ‌کنیم. این مزیت به همراه مزایای اعطاشده توسط نورون‌های آینه‌ای، توانایی در یادگیری، انتقال اختراعات به نسل‌های آینده و بهبود توانایی حل مسئله، به ما در آینده کمک خواهد کرد. نویسنده دیدگاه زردی نسبت به جامعه تکنولوژیک مدرن ما دارد، اما از سویی دیگر اعتقاد دارد که هر انسانی «منحصربه‌فرد» متولد می‌شود و با پتانسیل خاصی که اگر به صدای درونی خود گوش بدهد، می‌تواند برگ زرینی در تاریخ تحول بشری باشد.
به‌طورکلی، این کتاب نگاهی جذاب نه‌تنها به جغرافیای مغز و مناطق مختلف آن، بلکه به انسانیت است. سیگمان با استفاده از تحقیقات و مشاهدات خود خوانندگان را در موضوعات متنوعی مانند هزینه و فواید خوش‌بینی، نحوه حل معضلات اخلاقی، هویت انسان، شیمی و فرهنگ اعتمادبه‌نفس درگیر می‌کند. چیزی که کتاب «زندگی پنهان ذهن» را متمایز می‌کند، صدای غیررسمی و درعین‌حال معتبر سیگمان و محدوده دانش وی است. زندگی پنهانی ذهن ماریانو سیگمان تلاشی برای رفع قفل شناخت ما از هستی است. ایده اصلی حاکم در پشت این کتاب سرگرم‌کننده «تلاش برای شفاف‌سازی اندیشه انسان» است و این مهم با آشکار کردن برخی از پیش‌داوری‌ها، پیش‌زمینه‌ها و مکانیسم‌های مغزی انجام می‌شود.