کد خبر : 103564 تاریخ : ۱۳۹۹/۱۱/۲۰ - 00:19
گزارش خبری - تحلیلی پشت‌صحنه اعتراضات دانشجویی در ترکیه چیست؟ اشاره: اعتراضات دانشجویی در دانشگاه بغازیچی استانبول، معتبرترین موسسه علمی ترکیه، بیش از یک ماه است که آغازشده و محور اصلی بحث و گفتگو در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی ترکیه بوده است. این اعتراضات از زمانی آغاز شد که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور، در اقدامی بحث‌برانگیز فرد جدیدی را به ریاست این دانشگاه منصوب کرد. منتقدان می‌گویند که این انتصاب «سیاسی» است و اردوغان به دلیل حمایت ملیح بولو از وی در انتخابات، او را به ریاست این دانشگاه گمارده است. سرکوب این اعتراضات در محیط دانشگاه و اعتراضات حمایتی در دیگر نقاط استانبول و آنکارا توسط پلیس باعث خشم دانشجویان و شخصیت‌های مخالف دولت شد و به همین دلیل اعتراضات در حال گسترش است. دولت معترضان را متهم کرده است که با سازمان‌های «تروریستی» رابطه دارند و آن‌ها را «منحرف» خوانده‌ است. اکنون پرسش این است که آیا این اعتراضات می‌تواند به جنبشی فراگیر مانند اعتراضات ضد دولتی سال ۲۰۱۳ تبدیل شود یا خیر؟

ستاره صبح-

نخستین اعتراضات در دانشگاه روز ۴ ژانویه آغاز شد، سه روز بعد از آن‌که رجب طیب اردوغان پروفسور ملیح بولو را به‌عنوان رئیس‌ جدید دانشگاه منصوب کرد. منتقدان می‌گویند که این انتصاب «سیاسی» است، چراکه بولو تلاش کرده بود که به فهرست نامزد‌های حزب عدالت و توسعه اردوغان برای انتخابات ۲۰۱۵ راه پیدا کند، اما او با اشاره به دستاوردهای علمی و سابقه خود در بخش خصوصی از انتصاب خود دفاع کرده است. پلیس روز ۴ ژانویه با دستبند زدن به در دانشگاه، اقدامی که با انتقادات زیادی روبه‌رو شد، مانع از ورود دانشجویان به پردیس شد و چندین نفر را بازداشت کرد. دانشجویان از آن زمان به بعد به اعتراضات خود در محیط دانشگاه و محله قاضی‌کوی استانبول ادامه داده‌اند. علاوه بر این، برخی از اساتید نیز با پشت کردن به دفتر رئیس دانشگاه در اعتراضات روزانه در قبال این تحولات موضع‌گیری کرده‌اند. دانشجویان می‌گویند که بولو باید استعفا دهد و رئیس دانشگاه باید به‌جای انتصاب توسط رئیس‌جمهور بارأی مستقیم انتخاب شود. درخواست دیگر آن‌ها آزادی دانشجویان و معترضان بازداشتی است.

واکنش مقامات ترکیه
مقامات دولتی سعی کرده‌اند دانشجویان را به گروه‌های چپ‌گرای غیرقانونی منسوب کنند و درعین‌حال معترضان را هم «منحرف» و «هرزه» خوانده‌اند. آن‌ها همچنین تجمع در محله‌های اطراف دانشگاه را ممنوع کرده‌اند تا بلکه مانع از گسترش اعتراضات شوند. بولو تأکید کرده است که استعفا نخواهد داد. اردوغان انتصاب او را «قانونی» می‌داند و دانشجویان معترض را «تروریست» خطاب کرده است. او روز ۳ فوریه گفت «کسانی که می‌خواهند دفتر رئیس دانشگاه را اشغال کنند دانشجو محسوب می‌شوند یا تروریست؟ به نظر ما جوانانی که در سازمان‌های تروریستی عضویت دارند در زمره جوانانی که ارزش‌های ملی و معنوی کشور ما را نمایندگی می‌کنند قرار نمی‌گیرند.» او در ادامه به اعتراضات ضد دولتی گسترده در سال ۲۰۱۳ اشاره کرد و گفت «این کشور دیگر اعتراضاتی مانند وقایع پارک گزی در میدان تقسیم را تجربه نخواهد کرد.» دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی که متحد دولت است، نیز روز ۳ فوریه این اعتراضات را محکوم کرد و گفت «دانشجو و تروریست باهم قاطی شده‌اند».

گسترش اعتراضات
این اعتراضات روز ۳۰ ژانویه با دستگیری دو دانشجو وارد مرحله جدیدی شد. این دو دانشجو با خلق یک اثر هنری یک موضوع خارج از عرف اسلامی را به تصویر کشیده بودند. سلیمان صویلو، وزیر کشور ترکیه و همچنین اردوغان به این گروه اقلیت حمله کرد. بازداشت این دو دانشجو باعث آغاز مجدد اعتراضات در روز ۱ فوریه شد. پلیس به این بهانه که معترضان دفتر بولو را «محاصره» کرده‌اند در داخل دانشگاه به دانشجویان حمله کرد و ۱۵۹ نفر را با خود برد. دفتر فرماندار استانبول گفت که ۱۰۲ نفر از این بازداشتی‌ها دانشجوی دانشگاه بغازیچی نبودند. دفتر شهرداری قاضی‌کوی نیز هرگونه تجمع و اعتراض را به مدت یک هفته ممنوع اعلام کرد. روز ۲ فوریه، پلیس با گلوله‌های پلاستیکی و گاز اشک‌آور به اعتراضی که در محله قاضی‌کوی شکل‌گرفته بود حمله کرد و ۱۰۰ نفر را بازداشت کرد. آنکارا، پایتخت ترکیه و ازمیر، سومین شهر بزرگ این کشور، نیز شاهد اعتراضاتی در حمایت از دانشجویان بغازیچی بوده‌اند.
اهمیت اعتراضات چیست؟
دانشگاه بغازیچی معتبرترین موسسه علمی ترکیه است. درعین‌حال، یک نگرانی کلی نیز بابت خطراتی که آزادی‌های اساسی و آکادمیک را تهدید می‌کند وجود دارد. به همین خاطر هم‌دلی زیادی با این اعتراضات حس می‌شود. در پی کودتای نافرجام ژوئیه ۲۰۱۶، فرمانی صادر شد که یکی از بندهای آن به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد که مستقیماً رئیسان دانشگاه‌ها را انتخاب کند. انتصاب بولو نگرانی‌ها بابت حکمرانی شدیداً تمرکزگرای اردوغان را بیشتر کرد و بر آتش نارضایتی مخالفان دمید. سرکوب این اعتراضات توسط پلیس نیز جلب‌توجه کرد، مخصوصاً بعد از انتشار فیلمی در شبکه‌های اجتماعی از افسران پلیس که به دانشجوها می‌گفتند یا «سرتان را پایین بیاندازید» یا دستگیرتان می‌کنیم؛ اما اداره امنیت این خبر را تکذیب کرد و مدعی شد پلیس به دانشجوها گفته بود که از مسیر دیگری «پایین بروند». این تجمعات درعین‌حال از زمان اعتراضات سال ۲۰۱۳ پارک گزی در استانبول بی‌سابقه بوده است و با افزایش نگرانی‌ها بابت وضع اقتصادی و تورم فزاینده هم‌زمان‌شده است. تحصیل در دانشگاه بغازیچی برای افرادی که در امتحانات رتبه بالا کسب کرده باشند رایگان است، لذا جوانانی از گروه‌های اجتماعی-اقتصادی متفاوت و سوابق سیاسی متنوع در محیط دانشگاه گرد هم می‌آیند.