کد خبر : 103554 تاریخ : ۱۳۹۹/۱۱/۱۹ - 00:00
گزارش خبری - تحلیلی خیز دیوان لاهه برای محکومیت اسرائیل اشاره: دیوان کیفری بین‌المللی در سال ۲۰۰۲ باهدف کمک به استقرار و حفظ صلح و امنیت در جهان کار خود را در شهر لاهه هلند آغاز کرد. این دیوان صلاحیت رسیدگی به ۴ مورد از جنایت‌های سنگین ازجمله نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و تجاوز ارضی را دارد. به‌تازگی این دادگاه دو حکم صادر کرده که محل اختلاف بین طرفین شده است؛ پرونده نخست مربوط به ایران و آمریکا بود. ایران در تیرماه ۱۳۹۷ و دو ماه پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها، با طرح شکایتی ایالات‌متحده را به «نقض پیمان مودت» متهم کرد. این پیمان یک معاهده دوجانبه دوستی و تجاری است که در سال ۱۳۳۴ خورشیدی (۱۹۵۵ میلادی) میان حکومت وقت ایران و دولت آمریکا امضا شد؛ اما ایالات‌متحده ادعا کرده بود که دیوان بین‌المللی مستقر در لاهه صلاحیت رسیدگی به این شکایت را ندارد و به تشکیل این پرونده اعتراض کرده بود؛ اما قضات روز چهارشنبه در حکم خود عنوان کردند که این دادگاه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات‌متحده بر اساس پرونده مودت را دارد. موضوعی که حسن روحانی، رئیس‌جمهور آن را «موفقیت بزرگ» برای ایران دانست؛ اما سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از رأی دادگاه ابراز تأسف کرد. پرونده دوم مربوط به فلسطین و اسرائیل بود. دادگاه لاهه می‌خواهد جنایات جنگی صورت گرفته در کرانه باختری ازجمله قدس شرقی و نوار غزه را بررسی کند، اما اسرائیل ادعا کرده بود که بررسی این موضوع در صلاحیت دادگاه نیست. قضات دادگاه لاهه پس از بررسی شکایت فلسطین و ادعای اسرائیل، روز جمعه با صدور حکمی اعلام کردند این دادگاه صلاحیت قضایی برای رسیدگی به جرایم جنگی در اراضی فلسطینی را دارد؛ حکمی که یک پیروزی حقوقی برای دولت خودگردان فلسطین و یک شکست برای اسرائیل به حساب می‌آید. این موضوع هم با واکنش اسرائیل و آمریکا مواجه شد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل گفت: «حکم دادگاه لاهه ثابت کرد این نهاد سیاسی است»؛ اما محمد اشتیه، نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین گفت: «حکم دیوان لاهه پیروزی برای عدالت است».

ستاره صبح-

سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در توییتی به واکنش وزارت خارجه آمریکا به‌حکم دیوان بین‌المللی دادگستری درخصوص رد اعتراض‌های این کشور در پرونده قضایی‌اش با ایران اعتراض کرد. به گزارش ایسنا، مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل روز پنج‌شنبه در توییتی نوشت: «دولت جدید آمریکا وانمود می‌کند که حامی چندجانبه‌گرایی می‌باشد، بااین‌حال از رد اعتراضاتش در خصوص پرونده تحریم‌های آمریکا توسط دیوان بین‌المللی دادگستری ناامید شده است. آمریکا همچنان با تحریم‌های غیرقانونی‌اش علیه ایران در حال نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل می‌باشد. این شروع تازه‌ی خوبی نیست.»

شکایت ایران از آمریکا
ایران در واکنش به اقدام دولت آمریکا در اعمال تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه علیه ایران، شکایتی را در ۲۵ تیرماه سال ۱۳۹۷ با استناد به نقض مفاد عهدنامه ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوقی کنسولی میان دو کشور نزد دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح و ثبت کرد. دیوان بین‌المللی دادگستری در جلسه‌ روز چهارشنبه خود اعلام کرد که این دادگاه صلاحیت رسیدگی به پرونده شکایت ایران علیه ایالات‌متحده بر اساس قانون مودت را دارد. ند پرایس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا به رأی روز چهارشنبه دیوان بین‌المللی دادگستری  که اعلام کرد این دادگاه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات‌متحده بر اساس پرونده مودت را دارد، واکنش نشان داد. پرایس اظهار داشت: «ما مأیوس شدیم از اینکه دادگاه استدلال‌های قانونی و صحیح ما را مبنی بر اینکه شکایت ایران خارج از صلاحیت این دادگاه است نپذیرفت.» وی در ادامه از اینکه ایران رأی دادگاه لاهه را یک پیروزی دانسته انتقاد کرد و مدعی شد که دادگاه تنها یک رأی اولیه صادر کرده و درخصوص صلاحیت (خود در شکایت ایران) حکمی نداده است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی آمریکا همچنین مدعی شد که کشورش در مرحله بعدی دادگاه توضیحاتی درباره معتبر نبودن ادعای ایران ارائه خواهد کرد. گفتنی است حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران رأی دادگاه لاهه در تأیید صلاحیت برای رسیدگی به شکایت ایران را «موفقیت بزرگ» خواند و آن را «قدرت و عظمت برای ملت بزرگ ایران در برابر یک ابرقدرت» دانست. او روز پنجشنبه ۱۶ بهمن (۴ فوریه) «پیروزی» ایران در نهاد قضائی سازمان ملل را با «حضور تاریخی» دکتر محمد مصدق در سال ۱۳۳۱ در دیوان بین‌المللی مقایسه کرد.

جنایت جنگی در فلسطین
قضات دادگاه کیفری بین‌الملل روز جمعه با صدور حکمی اعلام کردند این دادگاه مستقر در لاهه صلاحیت قضایی برای رسیدگی به جرایم جنگی در اراضی فلسطینی را دارد؛ حکمی که راه را برای تحقیقات احتمالی باز می‌کند. به گزارش ایسنا، به نقل از روسیا الیوم، قضات دادگاه گفتند که این تصمیم با استناد به صلاحیت‌های مندرج در سند تأسیس دادگاه اتخاذشده و شامل هیچ تلاشی برای تعیین وضعیت کشور یا مرزهای قانونی نمی‌شود. فاتو بن سودا، دادستان دادگاه کیفری بین‌الملل در دسامبر ۲۰۱۹ گفت که «دلایل منطقی وجود دارد که نشان می‌دهد جنایات جنگی در کرانه باختری ازجمله قدس شرقی و نوار غزه انجام‌شده یا در حال انجام است». در پی این اظهارات از قضات دادگاه کیفری خواسته شد قبل از آغاز تحقیقات رسمی، حکم دهند که آیا این موضوع در صلاحیت قضایی دادگاه است یا خیر. قضات نیز در حکمی که روز جمعه منتشر شد پاسخ مثبت دادند. آن‌ها در این حکم گفتند: «مناطقی که از سال ۱۹۶۷ توسط اسرائیل اشغال‌شده است، یعنی غزه و کرانه باختری، ازجمله قدس شرقی جزو اختیارات و صلاحیت‌های لاهه است».

واکنش اسرائیل و آمریکا
حکم صادره از سوی قضات لاهه واکنش شدید اسرائیل و ایالات‌متحده را به دنبال داشت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به‌شدت با تصمیم دادگاه بین‌المللی کیفری برای آغاز تحقیقات در مورد جنایات جنگی این رژیم در سرزمین‌های فلسطینی مخالفت کرد. نتانیاهو گفت «دادگاه کیفری بین‌المللی امروز بار دیگر ثابت کرد که یک‌نهاد سیاسی است و نه قضایی. دادگاه جنایات واقعی جنگ را نادیده می‌گیرد و در عوض دولت اسرائیل را تحت پیگرد قرار می‌دهد». نتانیاهو همچنین به وزرای دولت خود دستور داد درمورد تصمیم دادگاه اظهارنظر علنی نکنند. وزارت امور خارجه آمریکا هم اعلام کرد که واشنگتن به تصمیم دادگاه کیفری بین‌الملل معترض است. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه در توییتر نوشت: ایالات‌متحده به تصمیم دادگاه بین‌المللی کیفری در مورد اوضاع فلسطین اعتراض دارد. وی افزود، ما همچنان از تعهد شدید رئیس‌جمهور بایدن در مورد امنیت اسرائیل، ازجمله مقابله با هر تلاشی برای هدف قرار دادن «غیرمنصفانه اسرائیل» حمایت خواهیم کرد.