تعداد هنرمندانی که چاپ اکوپرینت را در ایران اجرا می‌کنند، زیاد نیست. ستاره صبح در گفت‌و‌گو با یکی از هنرمندان این هنر نو به بررسی ویژگی‌های اکوپرینت پرداخته است. گفت‌و‌گو با منصوره کاظمی، هنرمند گرافیست را در ادامه می‌خوانید:

اکوپرینت چه پیشینه و ویژگی‌هایی دارد؟
اکوپرینت یکی از روش‌های چاپ دستی است. واژه اکو به رفتاری آگاهانه در کاهش آسیب به محیط زیست اشاره دارد و پرینت به‌معنای چاپ و اثر به‌جا مانده است. هر فعالیتی مستلزم مصرف انرژی است، از این‌رو این شیوه چاپ لزوما حافظ محیط زیست نیست ولی اگر به‌درستی انجام شود و بهره‌برداری درستی از محیط زیست داشته باشد، می‌توان آن‌را چاپ دوستدار طبیعت نامید.
در این شیوه چاپ، عصاره گیاه بر روی بسترهای طبیعی مانند پارچه، پشم، چرم، کاغذ و... نقش می‌بندد. انتخاب من در این چاپ، بسترهای سلولزی است.
پارچه یا کاغذ ابتدا آماده‌سازی می‌شود، برگها و ساقه گیاهان روی آن قرار می‌گیرد، پارچه رول می‌شود و در نهایت در معرض حرارت قرار می‌گیرند.
ماده تانن که به‌طور بیولوژیکی در گیاهان وجود دارد بر اثر حرارت و فشار آزاد می‌شود و خود را بر بستر پارچه یا کاغذ منتقل می‌کند. عنصر زمان نیز در شکل گرفتن نقوش برگ‌ها روی پارچه تأثیر دارد. این فرایند چاپ اکوپرینت نامیده می‌شود.

چطور وارد فضای کار اکوپرینت شدید؟ آیا اشتغال به این کار هنری زمینه‌ای داشت یا خیر؟
من طراح گرافیک هستم و به دلیل رشته تحصیلی و شغلی‌ام با چاپ آشنایی داشته‌ام. چاپ یکی از علایق من از دوران هنرستان بود، ولی سال‌ها از آن دور شده بودم.
چند سال پیش با دنبال کردن حس‌هایم تصمیم گرفتم چاپ‌دستی را دوباره در کنار کارهای دیگرم انجام بدم. با چاپ لینولئوم شروع کردم و در مسیر تجربه‌های چاپی، روزی اتفاقی عکسی از یک چاپ اکوپرینت دیدم. آن زمان نمی‌دانستم چیست؟ کنجکاو شدم و با جست‌و‌جو متوجه موضوع شدم.
در این مسیر مربیانی پیدا کردم و آن‌ها من را با این دنیای زیبا آشنا کردند. با دیدن هر خروجی از کار بیشتر به آن علاقه‌مند شدم.

طبیعی‌ترین شیوه ثبت تصویر یک برگ روی پارچه چه حس و حالی دارد؟ آیا فضای حسی این کار بر عواید مالی‌اش برتری دارد یا نه؟
نمی‌توانم بگویم که لحظه باز کردن هر رول پارچه چقدر برای من لذت‌بخش است. شبیه به تولد چیزی است که درباره‌اش هیچ نمی‌دانیم.
این کار ویژگی خاصی دارد و آن غیرقابل پیش‌بینی بودن نتیجه است. شما نمی‌دانید به چه نقشی می‌رسید. برای مثال اثر هر برگ گردو با برگ دیگر می‌تواند متفاوت است، حتی اگر از یک شاخه درخت باشند. مسیر این چاپ به شما اجازه نمی‌دهد آن چیزی که تصمیم دارید را دقیقا به دست بیاورید و هر بار طبیعت چاپ متفاوتی را به شما هدیه می‌دهد و در هر رول پارچه شما با نقوشی جدید و خاص روبه‌رو می‌شوید. و به‌نظرم این آن چیزی است که هنر چاپ اکوپرینت را خاص می‌کند. بعید است که بتوان اثری را که به‌وجود می‌آید را تکرار کرد. تکنیکهای مختلفی در این چاپ وجود دارد و شاید بتوانید نوع تکنیک را انتخاب کنید ولی تأثیرات برگ‌ها همیشه با هم فرق دارند. حتی فصل‌ها هم در این تغییرات تأثیر دارند. گیاهان مانند اثر انگشت انسان‌ها متفاوت هستند.

اگر به شما و این هنر به‌عنوان یک پیشه و یک کارآفرین نگاه کنیم، آیا در مرحله عرضه محصولات با افراد متفاوتی که خواهان این هنر هستند روبه‌رو می‌شوید یا چاپ اکوپرینت توانسته نظر همه را جلب کند؟
مواجهه‌ی افراد با این چاپ بسیار جالب است و اکثریت آن‌را دوست دارند. طبق تجربه کسانی که آشنایی بیشتری با هنر دارند ارتباط سریع‌تری با این آثار می‌گیرند.
از آن‌جایی که این چاپ‌ها نوعی اثر هنری محسوب می‌شوند، نگهداری ‌آن‌ها به آگاهی نیاز دارد و باید جامعه را با این هنر آشنا کرد. نقوش این چاپ‌ها ماندگار هستند ولی برای مثال در شست‌وشو نباید با آن‌ها همانند چاپ‌های شیمیایی رفتار کرد.
این موضوع باعث شد به این فکر بیفتم که این آثار رو به محصولی کاربردی تبدیل کنم که از شست‌وشو به دور باشد. به همین دلیل به سراغ تولید دفتر با این پارچه‌ها رفتم. دفترهای دست‌ساز با جلد پارچه‌های اکوپرینت و صحافی دستی‌ای که خواهرم انجام می‌داد. نمونه‌هایی از این آثار را در سایت‌‌های زیر می‌توانید مشاهده کنید:

www.likolife.com
www.mansoorehkazemi.ir
Instagram: @liko.life