ستاره صبح آنلاین: سید ابراهیم رئیسی امروز در رأس یک هیئت بلندپایه پس از 13 سال رئیس جمهور ایران به سوریه سفر کرد. این سفر در حالی انجام می‌شود که چندی پیش «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان نیز پس از سال‌ها به دمشق سفر کرد و با بشار اسد به دیدار و گفتگو نشست. روزنامه الوطن گزارش داده که در زمینه انرژی و برق بین تهران-دمشق قرار است همکاری شود. در ارتباط با این موضوع ستاره صبح آنلاین گفتگویی با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل خاورمیانه انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
-ارزیابی شما از سفر رئیسی به دمشق چیست؟
روابط ایران با سوریه یک روابط راهبردی است. برخی معتقدند سطح روابط راهبردی را نباید آن‌چنان بالا دانست، زیرا برخی مشکلات هم در روابط تهران-دمشق وجود داد. به لحاظ سیاسی زمانی سطح روابط دو کشور راهبردی عنوان می‌شود که در زمینه نظامی، دفاعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی روابط در سطوح مختلف گسترده و عمیق باشد.
سوریه در دوران جنگ ایران و عراق جزو معدود کشورهای عربی بود که رسماً از ایران در برابر عراق حمایت کرد و صدام را متجاوز اعلام کرد. نکته جالب این است که از آن زمان تاکنون حزب بعث در سوریه حاکم است؛ یعنی حافظ اسد و بشار اسد هر دو از رهبران حزب بعث بوده و هستند. بااین‌وجود در آن زمان حافظ اسد رسماً از ایران در مقابل صدام حمایت کرد.
ایران در قبال این موضع سوریه تلاش کرد با صادرات نفت این اقدام دمشق را جبران کند زیرا عراق جلوی صادرات نفت خود به سوریه را در آن زمان گرفت.
بعد از درگذشت «حافظ اسد» و قدرت گرفتن پسرش در سال 2003 روند روابطت تهران-دمشق ادامه پیدا کرد. درمجموع می‌توان این روابط را نمونه ارزیابی کرد.
از سال 2011 که سوریه با بحران بهار عربی مواجه شد این مسئله ابعاد تازه‌ای پیدا کرد. سوریه رسماً از ایران خواست که در مسائل دفاعی و امنیتی به این کشور کمک کند. ایران علاوه بر اینکه برای ماندن بشار اسد در قدرت کمک سیاسی و نظامی کرد، بلکه در سال 2015 روسیه را نیز متقاعد کرد تا به حکومت بشار اسد در سوریه کمک کند. این سیاست در سال 2018 نتیجه داد و کشورهایی که از داعش و مخالفان اسد حمایت کرده بودن در سیاست خود تجدیدنظر کردند و به این جمع‌بندی رسیدند که ماندن اسد بهتر از روی کار آمدن مخالفان آن است. «بشار اسد» با کمک ایران و روسیه توانست قدرتش را تثبیت کند. منافع ایران و روسیه به ماندن اسد و همکاری با دولت او گره‌خورده بود.
سوریه توانست ٧٠درصد کشور را از دست مخالفان خارج کند. روسیه قصد داشت ایران را از سوریه خارج کند تا موقعیت خود را در این کشور تثبیت کند. روسیه اختلافاتی هم با ترک‌ها در منطقه ادلب؛ داشت زیرا این مناطق به دست کردها بود. هنوزم بخشی از خاک سوریه تحت تصرف ترکیه است.
اختلافات ایران، روسیه و ترکیه بر سر مسئله سوریه به مذاکرات آستانه رسید و در آنجا تلاش شد تا اختلافات کم و به اسد کمک کنند. از همان زمان بحث این بود که نقش ایران در سوریه کاهش پیدا کند؛ اما جنگ روسیه با اوکراین این روند را در سوریه تغییر داد.
شرایط به گونه ای رقم خورد که از یک سو نقش روسیه کمتر و نقش ترکیه در سوریه افزایش یافت
بااین‌وجود تهران تلاش کرد تا مناسبات اقتصادی خودش را با دمشق افزایش دهد، به همین دلیل مقامات دو کشور سفرهایی را به پایتخت‌های یکدیگر انجام دادند.
رئیسی در حالی به دمشق می‌رود که بشار اسد توانسته هم در داخل موقعیت خود را تثبیت کند و هم ٧٠ درصد خاک کشور را در اختیار داشته باشد و هم در خارج موقعیت خود را در بین کشورهای عربی مانند مصر، کویت، عربستان و... به دست آورد.
رئیسی در شرایط مناسبی به دمشق می‌رود. محور این سفر بیشتر اقتصادی است. هر دو کشور تحت تحریم هستند بنابراین روابط اقتصادی فی‌مابین با مشکلات روبه‌رو است؛ اما به نظر می‌رسد طرح و برنامه‌هایی وجود دارد تا رئیسی با اسد بتواند مبادلات تجاری را انجام دهد.
_به نظر شما به‌جز مسئله تحریم چه مسائل دیگری مانع حضور پررنگ ایران در بازسازی سوریه می‌شود؟
اگر بخواهیم واقع‌بینانه تحلیل کنیم مشکل این است که توان داخلی ما برای صادرات ضعیف است. در ایران اتحادیه‌های بازرگانی برای صادرات در بخش خصوصی نداریم. در زمینه بازاریابی و تأمین کالاهای سوریه نیز دچار ضعف و مشکل هستم. از سوی دیگر در این حوزه رقبای جدی هم مانند ترکیه، امارات و روسیه دارم؛ شاید ایران بتواند ابتکارات جدیدی به وجود بیاورد. کشتی‌رانی و حمل‌ونقل ریلی می‌تواند گسترش یابد و کالا و خدمات باکیفیت به‌طرف سوری ارائه شود. متأسفانه اقتصاد و تجارت در سوریه دولتی و انحصاری است. روبه‌رو هستیم و شرکت‌های محدودی آنجا فعالیت می‌کنند. امیدوارم سفر رئیسی باب جدیدی باز کند تا بخش خصوصی ایران بتواند در آن منطقه فعال‌تر عمل کند