ستاره صبح-
«چرا سکوت کرده‌اید؟ چرا وقتی می‌بینید که دارند این ملت کوچک اما سرافراز را له می‌کنند چیزی نمی‌گویید؟ مگر ما برادران شما نیستیم؟» این پرسش‌هایی است که سوتلانا الکسیویچ، نویسنده اهل بلاروس و برنده جایزه نوبل ادبی، در نامه‌اش خطاب به نخبگان فرهنگی روسیه مطرح کرد و از آن‌ها خواست که از جایگاه خود برای حمایت از اعتراضات کشورش استفاده کنند. خواست او از آن‌ها این بود که کرملین را قانع کنند که به آلکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور مستبد بلاروس، کمک نکند؛ اما چندان موفق نشد. لوکاشنکو بعد از هفته‌ها اعتراض ضددولتی روز دوشنبه به روسیه رفت و با حمایت پوتین به کشور بازگشت - ۱.۵ میلیارد دلار وام و پیشنهاد دخالت پلیس روسیه در صورت شدیدتر شدن اعتراضات؛ اما صدای خانم آلکسیویچ به گوش بعضی‌ها رسید و لیودمیلا اولیتسکایا، یکی از معروف‌ترین نویسندگان روسیه، به او پاسخ داد. آن‌هم به‌صورت علنی. او معترضان را تحسین کرد و در اقدامی جالب‌تر گفت که به باورش وقایع امروز بلاروس بالاخره روزی در روسیه نیز رخ خواهد داد. خانم اولیتسکایا، منتقد صریح پوتین و فعال آزادی بیان، در گفت‌وگو با بخش روسی بی‌بی‌سی به اعتراضات بلاروس و امیدهایش برای آینده روسیه پرداخت.
منتقد بی‌باک کرملین
اولیتسکایا ۷۶ سال دارد و یکی از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان روس در جهان است. او در سال ۲۰۰۲ برنده جایزه بوکر روسیه شد، در سال ۲۰۱۱ جایزه سیمون دوبووار را دریافت کرد و نشان لژیون دونور فرانسه نیز به او اهداشده است. رمان‌های او به بیش از ۲۵ زبان ترجمه‌شده است و کارهای معروفش شامل «نردبان یعقوب» و «چادر سبز بزرگ» می‌شود؛ اما در کنار دستاوردهای ادبی، اولیتسکایا مواضع انتقادی صریح و بی‌باکی نیز نسبت به کرملین اتخاذ کرده است، رویه‌ای که شامل همه دولت‌های روسیه در چند دهه گذشته می‌شود: «نه استالینیسم و نه سلسله رهبرانی که بعد از استالین روی کار آمدند. نه پساشوروی و نه دوران پوتین»؛ اما می‌تواند آینده روشن‌تری را تجسم کند.
الگویی برای آینده
اولیتسکایا اهل تعارف نیست. به گفته او واضح است که معترضان بلاروسی دیگر تحمل لوکاشنکو را که «مست قدرت و بی‌سواد است و ذهن بسته‌ای هم دارد» ندارند. او درعین‌حال عقیده دارد که وقایع امروز بلاروس شاید در آینده به روسیه نیز برسد. او به نقل از نامه‌ای که به آلکسیویچ نوشته بود به بی‌بی‌سی گفت که «از صمیم قلب به تو درود می‌فرستم، برایت سلامتی و استحکام آرزو می‌کنم، آرزو می‌کنم که روزی در کشوری زندگی کنی که از شر دولتی نادان و تهوع‌آور خلاص شده باشد؛ و برای خودم نیز آرزوی مشابهی دارم عزیزم». به گفته او «اتفاقات چند هفته اخیر بلاروس برای ما مثل الگویی برای آینده نزدیک روسیه است؛ و الگوی خوبی هم است.» او در ادامه وقار معترضانی را می‌ستاید که «در تجمعی هزاران نفری اطراف اقامتگاه حاکم گرد هم آمده بودند. تجمعی آرام، بدون حمله به مغازه‌ها و آتش زدن ماشین‌ها.» مردمی که «اشتهای شیطانی مقامات، و در صدرشان دیکتاتوری بی‌استعداد» بالاخره «سکونشان» را شکسته بود. اولیتسکایا می‌گوید که وقایع بلاروس تأثیر عمیقی بر او و دوستانش گذاشته است: «ما با دل‌شوره وقایع را دنبال می‌کنیم. از بازداشت‌ها خبرداریم. از ظهور رهبران جدید و شگفت‌انگیز خبرداریم؛ و می‌دانیم که کشور شما شاهد اتفاقی بوده است که ممکن است همین فردا در کشور ما نیز رخ دهد.»
اپوزیسیون ماندگار
اولیتسکایا می‌گوید که اپوزیسیون روسیه چندین سال است که با یکدیگر متحد نبوده‌اند و به همین خاطر نتوانسته‌اند حاکمیت را به چالش بکشند. اپوزیسیون بلاروس نیز شاید سال‌ها درگیر همین مشکل بود و تلاش‌ها برای پایین کشیدن لوکاشنکو از قدرت در دوره ۲۶ ساله زمام‌داری او در مقاطع مختلف شکست‌خورده است؛ اما حالا نوع جدیدی از اپوزیسیون ظاهراً خودجوش پدیدار شده است، بدون حتی یک رهبر، اما سرشار از میلی قوی به تغییر و البته ماندگارتر و دیرپاتر از گذشته. دلیل نیاز لوکاشنکو به حمایت روسیه بروز همین تهدید جدید است.
آخرین عضو آزاد
آلکسیویچ نویسنده و خبرنگار پژوهشی است که در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه نوبل ادبی شد. سارا دانیوس، رئیس فرهنگستان سوئد، در جریان اهدا جایزه در استکهلم گفت که نوشته‌های او «یادواره شجاعت و عذاب در دوران ما است.» او در مینسک، پایتخت بلاروس، زندگی می‌کند و در اعتراضات مخالفان که در پی انتخابات مورد اختلاف ۹ اوت شکل گرفت حضوری فعال داشته است. آدرس او به‌عنوان آخرین عضو آزاد شورای هماهنگی اپوزیسیون بلاروس به‌منظور درخواست کمک از جامعه جهانی در اینترنت منتشر شد. به گفته او، دوستان و وابستگان او در اپوزیسیون «همگی یا زندانی‌شده‌اند یا از کشور اخراج شده‌اند.» مقامات بلاروس خود او را هم در اواخر اوت برای بازجویی احضار کردند، اما بعداً آزاد شد. آلکسیویچ درعین‌حال از مراجعه افراد ناشناس به منزلش ابراز ناراحتی می‌کرد و گروهی از دیپلمات‌های غربی در واکنش به این اتفاق به خانه‌اش رفتند، پیش او ماندند و عکس‌هایی را که با او گرفته بودند در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند؛ اما او تأکید می‌کند که اپوزیسیون با این بازداشت‌ها و آزارها منکوب نخواهد شد. به گفته او «آن‌ها ابتدا کشورمان را مصادره کردند و حالا دارند بهترین‌های ما را توقیف می‌کنند؛ اما صدها نفر دیگر خواهند آمد و جای کسانی را که از میان ما برده شده‌اند پر خواهند کرد. لوکاشنکو می‌گوید که حاضر نیست با خیابان حرف بزند؛ اما خیابان‌ها هرروز و هر یکشنبه از صدها هزار معترض پر می‌شود. این خیابان نیست، ملت است».