دلایل لغو سفر وزیر امور خارجه به اروپا

ستاره صبح-اتحادیه اروپا برای مناسبات خارجی خود، سه پایه یا فاکتور مختلف را مد نظر می‌گیرد؛ نخست حقوق بشر، دوم دموکراسی و سوم اقتصاد رقابتی در بازار است. درواقع اتحادیه اروپا سطح مناسبات خود با دیگر کشورها را بر اساس چگونگی اجرا و وضعیت این سه فاکتور تنظیم می‌کند. موضوع تعویق رسیدگی به اتهامات نازنین زاغری، تبعه ایرانی بریتانیایی زندانی در ایران و همچنین اعدام شتاب‌زده نوید افکاری، ورزشکار جوان متهم به قتل یک نیروی امنیتی در اعتراضات، اگرچه یک موضوع سیاسی است و با شرایط زمانی و مکانی و توانایی طرف‌های مقابل اروپا رابطه مستقیم دارد، ولی به‌تناسب در ارتباط با همه کشورها، اتحادیه اروپا همین چارچوب‌ها را رعایت می‌کند. البته شدت برخوردها به‌تناسب موقعیت‌ها و اتفاقات، متفاوت است. اخیراً اتحادیه اروپا در مواجهه با نظام سیاسی روسیه و مسموم شدن الکسی ناوالنی، منتقد و مخالف سرسخت پوتین، مواضع سختی علیه روسیه اتخاذ کرد و روابط اتحادیه اروپا و به‌خصوص آلمان با روسیه تیره شد؛ حتی کار به‌جایی رسید که آلمانی‌ها نه‌تنها تهدید به تحریم روسیه کردند، بلکه پروژه اتصال خط لوله گاز به شمال اروپا را هم معلق کردند. در مورد ایران هم ‌بارها این اتفاق افتاده است. برای مثال در سال 1968 میلادی، هنگامی‌که قرارداد تجاری ایران با بازار مشترک اروپا(بعدها اتحادیه اروپا) به پایان رسید و ایران وارد مذاکرات جدید شد، اروپایی‌ها امضای قرارداد جدید را منوط به حل مشکلات حقوق بشری در ایران، وضعیت دموکراسی و ساختار اقتصادی ایران و تبدیل آن از اقتصاد دولتی به اقتصاد رقابتی کردند. این سه عامل باعث شد مذاکرات انتقالی آغاز شود و هیچ‌وقت هم به سرانجام نرسد. همچنین بارها سفرهای مقامات ایرانی به اروپا به همین دلیل لغو شده است؛ شاید شاخص‌ترین نمونه آن لغو سفر رئیس‌جمهور وقت ایران، اکبر هاشمی رفسنجانی به پاریس باشد که به همین دلایلی که ذکر گردید، لغو شد. در مورد اخیر هم به نظر می‌رسد سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به آلمان و چند کشور اروپایی به همین دلیل لغو شده است. بنابراین این موضوع در مناسبات ایران و اتحادیه اروپا سابقه‌دار است و اروپایی‌ها حقوق بشر را پایه روابط خود با کشورها تلقی می‌کنند. اگر ایران روابط با اتحادیه اروپا را می‌خواهد، طبیعتاً با این مسئله روبروست که اروپا مسئله حقوق بشر و برخوردهایی که نظام جمهوری اسلامی و قوه قضائیه با مخالفین انجام می‌دهد، زیر ذره‌بین قرار می‌دهد و نسبت به آن حساس است. درصورتی‌که اروپا احساس کند حقوق بشر در ایران نقض می‌شود، وارد برخورد با ایران می‌شود و مناسبات خود را موردبازنگری قرار می‌دهد. بنابراین نباید اقداماتی نسنجیده صورت گیرد که رابطه ایران با اتحادیه اروپا تیره شود و اروپایی‌ها به آمریکا نزدیک شوند.