ستاره صبح-
جناب حق‌شناس؛ نظر شما در خصوص عملکرد دولت در پایان هفتمین سال فعالیتش چیست؟
واقعیت مطلب این است که تقریباً در دولت‌های بعد از جنگ هیچ دولتی همچون دولت یازدهم و دوازدهم به لحاظ شروع و پایان شاهد چنین وضعیتی در اقتصاد نبود. شروع این دولت در سال‌های 92 و 93 با تحریم‌های ظالمانه بود و پایان این دولت نیز در سال‌های 97 و 98 و 99 با تحریم‌های شدیدی همراه است. به عبارت ساده‌تر در 8 سال این دولت حداقل 5 سال در سال‌های تحریمی بود. واژه تحریم شاید آن‌قدر تکرار شده باشد که بسیار ساده تلقی شود؛ اما تحریم یعنی حذف درآمد اصلی کشور که از 1350 تا امروز طی 5 دهه درآمد اصلی دولت‌ها از طریق همین منابع حاصل از فروش نفت بوده است. مهم‌تر از این محدودیت در مبادلات بانکی و تجاری است که با اخلال روبرو شده است. بین این دو محدودیت باید به محدودیت دیگری نیز اشاره کرد. انواع سیل و زلزله و کرونا و بلاهای طبیعی که در چند سال گذشته دیده شد. در چنین شرایطی باید دید که دولت در تولیدات پتروشیمی و تولیدات برق و تولید آب آشامیدنی و بحث تولید محصولات صنعتی و بحث فولاد و سیمان و... در هر یک از این اقلام و در ضریب امنیتی محصولات کشاورزی عملکرد دولت اگر بیش از دولت‌های قبلی که محدودیت‌هایی کمتر داشتند نبود، کمتر از آن‌ها نیز نبود. با توضیحاتی که ذکر کردم یک سال آینده دولت نیز از همین موضوع متأثر خواهد بود.
باتوجه به چالش‌های پیش‌آمده مانند تحریم‌ها و کرونا، دست دولت چقدر در اجرای برنامه‌ها و اهدافش باز بوده است؟
علاوه بر اینکه مسئله جهان‌شمول کرونا نیز وجود دارد برای درک بهتر این پدیده کافی است نگاهی به آمارهای جهانی بیندازیم. وقتی اقتصاد قوی آلمان و فرانسه و ایتالیا و اسپانیا و در رأس آن‌ها آمریکا در سه‌ماهه دوم میلادی نزدیک به ده درصد رشد منفی اقتصادی داشت مشخص است که اقتصاد ایران با پس‌زمینه تحریم و مسائل و مشکلات داخلی مشکلاتی مضاعف و تشدید شده خواهد داشت. اگر ما تحریم نداشتیم و فقط کرونا داشتیم رشد اقتصاد ما نیز مثل باقی کشورها منفی می‌شد ولی وقتی تحریم نیز وجود دارد به این می‌ماند که شخصی زمینه بیماری دارد و حالا ویروس کرونا نیز می‌گیرد طبیعتاً این بیماری را تشدید می‌کند. در چنین شرایطی در یک سال آینده اگر انسجام داخلی حفظ شود و بتوانیم از منابع بخش خصوصی استفاده کنیم طبیعتاً یک سال پر خیروبرکتی خواهیم داشت.
در یک سال باقی مانده تا پایان عمر دولت، چه راهکارهایی پیش روی کشور وجود دارد؟
تحریم‌ها تهدیدی بود که در دل این تهدید فرصتی ایجاد شد تا منابع قدرت از محل نفت به حداقل برسد اگرچه این‌یک انتخاب نبود و یک اجبار بود ولی می‌توان این فرصت را به فرصتی تاریخی تبدیل کرد تا بودجه و منابع کشور از نفت فاصله بگیرد. برای اینکه یک‌بار دیگر به روال عادی برگردیم منابع نفت به‌عنوان ثروت بین نسلی حفظ شود. در کنار این تهدید و تحریم و کرونا فرصت دیگری برای کشور ایجاد شد. دولت امروز نمی‌تواند بخش خصوصی را به‌عنوان یک انتخاب ببیند بلکه اجباری در میان است و دولت باید منابع بخش خصوصی را برای توسعه و عمران و آبادانی کشور به خدمت بگیرد. دولت در یک سال آینده در قالب اصل 44 قانون اساسی و یا اقتصاد مقاومتی یا جهش تولید و هر واژه مقدس دیگری باید این خروجی را داشته باشد که سهم دولت در اقتصاد کم و سهم مردم افزایشی باشد. در یک سال آینده بستری اجباری ایجاد شده است و می‌تواند ما را به سمت افزایش سهم مردم در اقتصاد هدایت کند. این بسترسازی می‌تواند تضمین‌کننده رشد اقتصاد ایران در بلاهای بعدی باشد.
با توجه به شرایط خاص کشور و مواردی که به آن‌ها اشاره کردید، همکاری مجلس و قوه قضاییه در تصمیمات کلان و همراهی با دولت چقدر می‌تواند مؤثر باشد؟
من عقیده دارم وحدت فرماندهی که در مسئله کرونا شاهد آن بودیم و در رأس آن اختیاراتی بود که مقام معظم رهبری به ستاد کرونا دادند و بارها خودشان فرمودند که حتی خود ایشان از مصوبات ستاد کرونا تبعیت خواهند کرد اگر این وحدت فرماندهی حفظ شود و در سایر مسائل نیز اجرا شود قطعاً موجب دستاوردهای بزرگی در اقتصاد خواهد شد. اگر مجلس و قوه قضاییه و سایر ارکان حکومت در موضوع توسعه ایران به اجماع برسند دستاوردهای آن اجماع اجتناب‌ناپذیر خود بود ولی در عکس ماجرا طبیعی است که شاخص‌های تورم و بیکاری و رشد سرمایه‌گذاری منفی و سایر موارد ازجمله پدیده آسیب‌های اجتماعی دامن همه قوا را می‌گیرد. به عبارت ساده‌تر ما امروز در موقعیتی نیستیم که به اختلافات دامن بزنیم ما امروز در نقطه‌ای هستیم که اگرچه گلوله‌ای بین ایران و آمریکا شلیک نمی‌شود ولی واقعیت مطلب این است که کشور تمام عوارض یک جنگ را متحمل می‌شود. برای اینکه این عوارض به حداقل برسد به وحدت فرماندهی و انسجام داخلی بخصوص بین قوا نیاز داریم.
دولت در یک سال پیش رو برای کم کردن فاصله خود با مردم و ایجاد همدلی و اعتماد با مردم چه برنامه‌ای خواهد داشت؟
به نظر من در یک سال آینده می‌توان دستاوردهایی به‌مراتب بهتر از سال اول دولت داشت. چون تمام مقامات کشور استقرار دارند و مثل سال اول دولت نیست از منظر مدیریتی می‌توان به نتیجه بهتری رسید. مردم جایی نگران و ناراضی می‌شوند که ندانند اختیارات دولت و ظرفیت کشور و امکانات چگونه است به نظر من هر چه اطلاع‌رسانی دقیق و درست و شفاف باشد قطعاً می‌تواند در افزایش اعتماد مؤثر باشد.