ستاره صبح-
ظریف روز یکشنبه به عراق رفت تا راهبرد جمهوری اسلامی ایران را برای همسایه غربی تبیین کند. سفری که حواشی بسیار داشت و تحلیل‌های بسیاری درباره نتایج و دستاوردهای آن مطرح‌شده است. سفر ظریف وزیر خارجه کشورمان به عراق در بحبوحه مذاکرات بغداد و واشنگتن و سفر الکاظمی به تهران و ریاض به طبع دارای حواشی بسیار و از حساسیت بالایی برخوردار بود. ظریف در زمانی راهی عراق شد که این کشور این روزها روی خوش به ایران نشان نداده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که نخست‌وزیر عراق همان روزهای اولیه با انتخاب الساعدی برای پست وزارت دفاع عراق نشان داد که چه مسیری را می‌خواهد طی کند. وضعیت نیروهای مقاومت و یورش به مقر فرماندهی آن‌ها تحت فرمان الساعدی رئیس نیروهای مبارزه با تروریسم عراق حاکی از آن است که یا کشور سومی میان ایران و عراق تفرقه می‌اندازد یا اینکه سیاست نخست‌وزیر تازه‌نفس این است.
ارزیابی ظریف از سفر به بغداد
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از نتایج گفت‌وگوهای خود با مقامات عراقی ابراز رضایت کرد و گفت بغداد برای اجرای توافقات با جمهوری اسلامی ایران جدی است. به گزارش خبرآنلاین، محمدجواد ظریف روز یکشنبه درباره دیدارهایش با رهبران سیاسی عراق با اشاره به دستاورد رایزنی‌های خود با رئیس‌جمهوری، نخست‌وزیری و وزیر امور خارجه عراق و تعدادی از رهبران سیاسی این کشور تأکید کرد که شاهد یک اراده جدی در طرف عراقی برای اجرای این توافقات است. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران نیز برای اجرای این توافقات اراده جدی دارد زیرا منفعت آن به نفع دو ملت خواهد بود. وی ادامه داد که تشکیل دولت جدید و سفر نخست‌وزیر محترم عراق به تهران فرصت خوبی برای پیشبرد و اجرایی کردن تصمیمات قبلی ازجمله توافقات صورت گرفته در سفر اسفندماه 97 دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به بغداد است.
میانجیگری عراق؛ از حرف تا عمل
دیرزمانی نیست که عراق صحنه رویارویی عربستان و ایران شده است. عربستان می‌گوید عراق، عرب است و باید طرف ما باشد. ایران می‌گوید همسایه دیواربه‌دیوار است و امنیت این کشور امنیت من است ضمن اینکه عراق شیعه است و مناسبات مذهبی بسیار با ایران دارد. اکنون سفر ظریف این گمانه‌زنی‌ها را مطرح کرد که آیا الکاظمی قرار است میانجیگر بین تهران و ریاض باشد یا مشکل دیگری با تهران دارد؟ در همین ارتباط ایرج مسجدی سفیر کشورمان در عراق در گفتگو با جام جم درباره سفر الکاظمی به تهران عنوان کرد: «در این سفر بحث میانجیگری عراق بین ایران و عربستان یا آمریکا مطرح نیست، بلکه برنامه‌ریزی دولت عراق برای انجام این سفرها به این شکل بوده‌است، چراکه مصطفی الکاظمی به دنبال تقویت روابطش با ایران و سایر کشورهاست.» همچنین سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه که همراه ظریف به عراق سفرکرده است در گفتگو با ایران بیان کرد: «در خصوص عربستان ما بارها تلاش و سیاست اصولی و ثابت خود را اعلام کردیم و این بستگی به دولت و مقام‌های این کشور دارد که چگونه و با چه دیدگاهی به پیشنهاد ما برای همکاری و گفت‌وگوهای منطقه‌ای پاسخ دهند. وی گفت که جمهوری اسلامی ایران همواره با این شرایط آماده گفت‌وگو و همکاری با همه کشورهای منطقه است.»
حاشیه سفر ظریف؛ غیبت پرچم!
یکی از حواشی سفر ظریف به عراق میهمان‌نوازی احزاب عراقی از رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بود. دیدارهای ظریف با احزاب این کشور و سران قوا همگی تنها با پرچم عراق انجام شد و خبری از پرچم ایران نبود! که ازنظر دیپلماتیک بسیار غیراخلاقی است. مقامات و رسانه‌های عراقی دراین‌باره توضیحی نداده‌اند اما به نظر می‌رسد این اقدام همگانی در دیدار با ظریف پیامی به تهران باشد. اینکه این پیام چه هست و آن‌ها چه می‌خواهند مسئله‌ای است که در آینده مشخص خواهد شد.
ضرورت تعامل با گروه‌های عراقی
فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفت: «روابط ایران و عراق بسیار پیچیده است. ایران ازنظر فرهنگی و تاریخی بالقوه می‌تواند نزدیک‌ترین روابط را با بغداد داشته باشد اما موانع برای این روابط بسیار زیادند. تعدد منافع و گروه‌ها در این کشور بسیار بالاست و به همین دلیل وقتی ایران به برخی گروه‌های سیاسی نزدیک‌تر می‌شود، دیگر گروه‌هایی که منافع متعارض دارند، معترض می‌شوند. بخشی از این گروه‌ها از حمایت عربستان و آمریکا هم بهره‌مندند. به همین دلیل است که بغداد و تهران وقتی بخواهند روابط تنگاتنگی باهم برقرار کنند راه دشواری در پیش دارند. سفری که ظریف به عراق داشته به علت استفاده حداکثری از ظرفیت‌های همکاری بین دو کشور بوده است. همچنین دیدارهایی که وزیر خارجه کشورمان با رهبران گروه‌های مختلف سیاسی داشته، نشان می‌دهد که دیپلماسی ایرانی ضرورت تعامل با گروه‌های مختلف در عراق را درک کرده است.»
حفظ تعادل سیاسی و دیپلماتیک
مجلسی در تحلیل رفتارهای دولت عراق در ماه‌های گذشته نیز افزود: «در عراق گروه‌های متفاوت وجود دارند و طبیعی ست که برخی از آن‌ها از سوی سعودی‌ها و آمریکایی‌ها حمایت می‌شوند. مثلاً عربستان تمام امکانات لازم را برای اینکه عراق به این کشور نزدیک شود در اختیار دارد و ازنظر مالی هم می‌تواند از گروه‌های سیاسی حمایت کند. چنین وضعیتی موجب می‌شود تاکسی که در رأس قدرت در بغداد قرار دارد به دنبال جلب رضایت همه طرف‌ها باشد. برای آن‌ها فقط این‌طور نیست که بخواند رضایت ایران را جلب کنند. منافع ملی عراقی‌ها یا آنچه سیاستمداران عراقی آن را منفعت می‌دانند، در این است که روابط بغداد با کشورهای درگیر، در یک تعادل نسبی باشد. مثلاً آن‌ها نمی‌توانند آمریکا را از معادلات خود حذف کنند. چراکه ایالات‌متحده به‌عنوان یک نیروی اشغالگر نقش‌آفرینی می‌کند و در داخل عراق هم برخی هستند که کماکان خواهان روابط پررنگ‌تر بغداد و واشنگتن هستند. سیاستمداران عراقی ازجمله الکاظمی، دوستی با ایران را نفی نمی‌کنند و کماکان هم دوست هستند و هم از حمایت ما از دولت بغداد به‌ویژه در زمان مبارزه با داعش سپاسگزارند. اما درعین‌حال برای آن‌ها حفظ تعادل میان نیروهای سیاسی و استقلال عراق در اولویت قرار دارد.»