اشتباه سیاست ترامپ درباره ایران

ستاره صبح-1. دشمن صاحب رأی است این نقل قولی است که به سون تزو (Sun Tzu)، استراتژیست نظامی باستانی چین نسبت داده می‌شود. تزو توصیه می‌کند که انسان باید دشمنش را بشناسد. این دقیقاً بیانگر مهم‌ترین کاستی سیاست ترامپ در برابر ایران است. استراتژی دولت ترامپ اعمال فشار دوچندان بر ایران و وادار کردن سایر کشورها به پیروی از تحریم‌های یک‌جانبه ایالات‌متحده است.2. واکنش اولیه تهران به این سیاست خویشتن‌دارانه بود. ایران به سادگی در پی عبور از ایالات‌متحده برآمد؛ به پایبندی به برجام ادامه داد و تلاش کرد با سایر کشورها تجارت کند. اما این تلاش‌ها به دلیل نقش دلار در سیستم مالی بین‌المللی موفق نشد.3. اقدام بعدی تهران این بود که نشان دهد این نوع فشار حداکثری هزینه‌ای دارد. ایجاد مزاحمت برای شناورهای در حال تردد در خلیج‌فارس، سرنگونی پهپاد آمریکایی، به‌کارگیری نیروهای نیابتی منطقه‌ای برای یورش به تأسیسات نفتی عربستان همگی در راستای این اقدام صورت گرفت. پیام این اقدام‌ها روشن است: پیامدهای دشمنی با ایران می‌تواند در سراسر خلیج‌فارس گسترش یافته و در عرضه جهانی نفت اختلال ایجاد کند.4. فشار حداکثری علیه ایران نتوانست رفتار این کشور را متعادل کرده و یا آن را به میز گفتگوها بازگرداند، بلکه تهران را برای اقدامات تلافی‌جویانه تحریک کرد. شرایط تحریم‌ها به حدی دشوار است که ایران به خوبی احساس می‌کند که در صورت انجام اقدامات تحریک‌آمیز و حتی خطرناک چیز زیادی برای از دست دادن ندارد.5. نکته دیگر، سیاست‌های داخلی جمهوری اسلامی است. درست همانند ایالات‌متحده، تندروهای ایران نیز با برجام مخالف و عقیده داشتند که تهران در ازای قول آمریکا برای برداشتن تحریم‌ها و اجازه بازگشت ایران به اقتصاد جهانی، امتیازات بزرگی را واگذار کرده است. آنها پیش‌بینی کردند که واشنگتن به تعهداتش پای بند نخواهد ماند. با خروج ترامپ از برجام ادعای آنها به حقیقت پیوست.6. به گفته جیم ماتیس (Jim Mattis)، وزیر دفاع مستعفی ترامپ، کشورهایی که هم‌پیمانانی دارند، جلو می‌روند و کشورهای بدون هم‌پیمان تنزل می‌کنند. عجیب است که ایالات‌متحده تنها با حمایت تعداد اندکی از هم‌پیمانانش راهبردی تازه و پرخطر را علیه ایران برگزید. ترامپ برای شروع این راهبرد به هم‌پیمانان اروپایی خود اهمیتی نداد و به نظر می‌رسد این دلیل اصلی استعفای ماتیس بود. اروپایی‌ها نیز حق رأی دارند و گذشته از همیاری، برخی از آنها فعالانه در پی خنثی کردن سیاست‌های ایالات‌متحده در برابر ایران هستند. حتی امارات متحده عربی، وفادارترین هم‌پیمان عربستان سعودی، نیز در ماه‌های اخیر بین خود و ریاض فاصله ایجاد کرده و قصد خروج از یمن به عنوان یک مداخله شکست خورده را دارد.7. سون تزو در کتاب هنر جنگ می‌نویسد پیروزی فقط هنگامی ممکن است که یک رهبر بداند چه زمانی را برای مبارزه انتخاب کند و آماده باشد. شکست زمانی تضمین شده است که یک رهبر بی‌محابا، دمدمی مزاح و متکبر باشد. این تحلیلی به‌هنگام از دوران باستان است.
19 سپتامبر 2019