ستاره صبح-
مقامات آمریکایی بار دیگر مدعی گفت‌وگو و مذاکره با ایران شده‌اند. به نظر شما آیا گفت‌وگو میان ایران و آمریکا در شرایط کنونی امکان‌پذیر است یا خیر؟
ایران با گفت‌وگو مخالف نیست، اما گفت‌وگویی که پیش‌شرط در آن مطرح نباشد. مذاکره‌ای که آمریکایی‌ها به دنبال آن هستند گفت‌وگوی یک‌سویه است. تجربه نشان داده آمریکا تلاش می‌کند خواسته‌های حداکثری خود را یکجانبه و با فشار پیش ببرد. در حال حاضر دستگاه دیپلماسی تلاش می‌کند با متقاعد کردن کشورهای اروپایی در برابر فشارهای یکجانبه آمریکا ایستادگی کند. مذاکره امر نیکویی است، اما اگر شرط انصاف و برابری در آن رعایت شود. در حال حاضر درخواستی از سوی ایران برای مذاکره وجود ندارد. البته تلاش‌های دیپلماتیک می‌تواند برای آنکه بخشی از مشکلات جاری رفع شوند، بهترین و کارآمدترین گزینه برای سیاست خارجی باشد.
به نظر شما در صورت مذاکره جدید میان ایران و آمریکا، آیا آمریکایی‌ها به تعهدات خود پایبند خواهند ماند یا خیر؟
آمریکا نشان داده نه به توافق‌ها پایبند است و نه به پیمان‌هایی که می‌بندد. با این حال در برجام به جز آمریکا دیگر کشورهای امضا کننده توافق هسته‌ای از آن خارج نشده‌اند و به آن پایبند هستند. اینکه ایران از امکان مذاکره سخن می‌گوید به معنای آن نیست که قرار باشد قرارداد جدیدی به جای برجام نوشته شود. میان ایران و آمریکا مسائل مختلفی وجود دارد که برجام یکی از آن‌هاست. براساس عرف دیپلماتیک زمانی که دو کشور وارد مخاصمه می‌شوند بهترین راه این است که از راه دیپلماسی با یکدیگر برخورد کنند. از این‌رو اگر مذاکره‌ای میان ایران و آمریکا برقرار شود، به این معنا نیست که ایران می‌خواهد تن به خواسته‌های آمریکا دهد. هم‌اکنون دولت ترامپ نه فقط در ارتباط با برجام، بلکه در زمینه‌های آب و هوایی، تجارت سلاح و... مشکلاتی در سطح جهانی ایجاد کرده که می‌تواند برگ برنده ایران برای منزوی کردن آمریکا در جهان باشد.
نظر شما در ارتباط با میانجیگری‌ها چیست؟
در میان کشورهایی که قصد میانجیگری میان ایران و آمریکا را داشته و دارند، فرانسه و ژاپن مهم‌ترین گزینه‌ها هستند. سفر آبه شینزو، نخست‌وزیر ژاپن به ایران به دلیل رویکردهای دوستانه و تاریخی توکیو با تهران اهمیت زیادی داشت که متأسفانه نتیجه مثبتی به دنبال نداشت. باید توجه داشت که موقعیت ژاپن در قبال ایران تفاوت زیادی با فرانسه دارد. ژاپن همواره از دوستان ایران به حساب می‌آمده و هیچ‌گاه با جمهوری اسلامی تنش نداشته است. در آن‌سو فرانسه روابط پر فراز و نشیبی با ایران داشته و دارد. فرانسوی‌ها هم می‌خواهند ایران در برجام بماند و هم صحبت از گفت‌وگو درباره توان موشکی ایران می‌کنند. با این همه، ایران هنوز دریچه مذاکرات را نبسته و اروپایی‌ها نیز به مذاکره رغبت نشان می‌دهند و به دنبال راه‌حل برای برون‌رفت از وضعیت کنونی و تنش‌های موجود میان ایران و آمریکا هستند.
دیپلماسی محمدجواد ظریف را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا وزیر خارجه توانسته با سفرها و دیپلماسی رسانه‌ایش کمکی به کاهش تنش‌ها کند؟
یکی از راه‌های خروج از بحران، دیپلماسی فعال است. سفر ظریف به کشورهای آسیایی در همین راستا صورت گرفته است. ظریف به کشورهای ژاپن، هند و چین سفر کرد که از یک‌سو خریدار سنتی نفت ایران هستند و از سوی دیگر در دنیا صاحب نفوذند و می‌توانند بر روند رویدادها تأثیرگذار باشند. از طرفی این کشورها منافع‌شان به دلیل وضعیتی که تحریم‌های آمریکا پیش آورده در خطر است. بسیاری از پالایشگاه‌های هند از سال‌های دور با نفت ایران کار کرده و می‌کنند و حتی یکی از پالایشگاه‌های این کشور پیش از انقلاب توسط ایران ساخته شده است. مراودات تجاری میان هند و ایران همواره بالا بوده و در حال حاضر نیز هند تلاش می‌کند در بندر چابهار پروژه‌هایی را اجرا کند که مسیر را برای صدور کالاها به افغانستان و آسیای میانه تسهیل کند. در نتیجه ایران برای هند اهمیت فراوانی دارد. در ارتباط با چین هم این قضیه صادق است. ایران کشور بزرگی است و بازار پایدار و متنوعی برای چین دارد. نباید فراموش کنیم که ایران جزء اولین کشورهایی بود که روابط را با چین کمونیست برقرار کرد و زمینه‌ساز شد تا چین بتواند در بازی‌های آسیایی شرکت کند. زمانی که تاریخ روابط ایران با این کشورها را مشاهده می‌کنیم، «همکاری» فصل مشترک این روابط بوده و هست. سفر ظریف به این کشورها می‌تواند وزنه‌ای ایجاد کند تا این کشورها به آمریکا فشار وارد کنند. این سفرها نتیجه خوبی خواهد داشت، به شرط آنکه سیاست‌های کشورمان به درستی و به خوبی برای این کشورها تبیین شود. برای این منظور باید ثابت کرد این آمریکاست که بحران موجود را ایجاد کرده و ریشه‌اش سیاست‌های ایالات‌متحده است. دستگاه سیاست خارجی تلاش دارد علاوه بر همکاری با اروپا، ظرفیت‌های آسیا را نیز احیاء کند. از طرفی ایران نباید تنها به دنبال برقراری ارتباط با یک سوی دنیا باشد.