راهبرد توسعه بهتر از راهبرد مقابله

ارزیابی ترامپ از برجام و توافق هسته‌ای این بوده که این توافق نتوانسته بساط توان هسته‌ای ایران را برچیند و نفوذ منطقه‌ای ایران را نیز کاهش دهد و حتی برجام منابع لازم را برای توسعه نفوذ جمهوری اسلامی در خاورمیانه فراهم آورده است. باید دانست که جوهره استراتژی آمریکا «رهبری بلامنازع» دولت‌های مختلف و «مدیریت جهانی» کشورهاست. بر پایه استراتژی «سیاست قدرت»، ترامپ فشار و شدت عمل حداکثری در مواجهه با رقبا و دشمنان ایالات‌متحده برای به‌زانو درآوردن و هم‌راستا کردن خواسته‌ها و منافع این کشورها با منافع آمریکا در دستور کار است. دولت ایالات‌متحده هر سال سندی را با عنوان سند استراتژی امنیت ملی منتشر می‌کند. براساس این سند می‌توان راهبرد سالانه آمریکا درباره ایران را دریافت. اگر از روش تحلیلی شاخص راهنما برای یافتن استراتژی آمریکا در برابر ایران بهره بگیریم، می‌توان گفت راهبرد ترامپ در مقطع کنونی و بعد از پیمان‌شکنی و خروج از برجام عبارت است از: 1. راهبرد نمدمالی یا سیاست قورباغه‌پز از طریق اعمال فشارهای مستمر و تدریجی و برقراری تحریم‌های همه‌جانبه به‌منظور ایجاد «نارضایتی عمومی» از حاکمیت و «تولید اضطراب» بین مردم و به ستوه آوردن آن‌ها؛ آمریکا تاکنون ۱۸ دور تحریم علیه ایران اعمال کرده است و از طریق ابزار «تحریم» به‌منظور اعمال فشار همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و روانی به مردم ایران، ۱۴۷ فرد و شرکت ایرانی را در لیست سیاه قرار داده که قرار است این فهرست به ۷۰۰ فرد و شرکت برسد. هدف اصلی از تحریم‌ها کشاندن ایران پای میز مذاکره برای تحقق اهداف تعیین‌شده است 2. ایجاد بازدارندگی در برابر ایران. آمریکا، توان نظامی ایران را غیرمتقارن می‌داند که با توجه به وسعت سرزمینی و کوهستانی بودن بخش‌های وسیعی از کشور و نیز روحیه رزمندگی قوای مسلح، درگیری نظامی با جمهوری اسلامی ساده نیست. ترامپ بر این باور است که ایران از قدرت نظامی آمریکا نمی‌هراسد. بر همین اساس ایالات‌متحده از شعار مرگ بر آمریکا بسیار ناراحت است و به دنبال تداوم فشار به‌منظور تغییر ملموس در رفتار و سیاست‌های ایران است 3. مذاکره مستقیم با ایران بدون حضور کشورهای دیگر ازجمله 1+4، 4. مذاکره علنی و نه مخفیانه به همراه تبلیغات تا ترامپ بهره شخصی را از آن به‌ویژه پس از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره ببرد 5. مذاکره فرصت بهره‌گیری از ظرفیت عربستان به‌ویژه پس از قتل فجیع و سربه‌نیست‌کردن خاشقجی محدود است 6. بی‌ثبات‌سازی اوضاع اقتصادی ایران؛ بنابراین آمریکا از توانمندی اقتصادی این کشور به‌عنوان یک سلاح برای مدیریت سایر کشورها علیه ایران بهره می‌برد. هم‌اکنون گروهی از قانون‌گذاران ایالات‌متحده به دنبال آن هستند تا وزارت خزانه‌داری این کشور، دسترسی ایران به جامعه جهانی ارتباطات مالی یعنی سیستم پرداختی و نقل‌وانتقال بین بانکی (سوییفت) را قطع کنند. تاکنون ارتباطات بانک مرکزی و چند بانک را با بانک‌های جهان قطع شده است. در سوی مقابل ایران تاکنون توانسته با بسیج ظرفیت‌های ملی، این فشارها را مدیریت کند. البته برای مقابله همه‌جانبه با راهبرد آمریکا، اقدامات وسیع‌تری در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فعال‌سازی سیاست خارجی برای تبیین آثار تحریم‌ها لازم است در دستور کار قرار گیرد. فراموش نکنیم مهم‌تر از شیوه‌های مقابله، اتخاذ راهبردهای مناسب برای توسعه و پیشرفت ایران است.