ستاره صبح-
دکتر سید جلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در انگلیس و تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح با اشاره به گام‌های طرف مقابل برای بازگشت به مذاکرات و احیای برجام گفت: «طرف مقابل بالاخره گام‌هایی را برداشته است، ولو آن‌که در داخل کشور بعضی با تعبیر این‌که شمع ریخته را نذر امامزاده کرده‌اند، از آن یاد می‌کنند؛ یعنی می‌خواهند اهمیت موضوع را کاهش دهند. درحالی‌که چند اقدام از سوی آن‌ها صورت گرفته است. نخست این‌که آمریکایی‌ها نامه‌های مربوط به مکانیسم ماشه را پس گرفتند. دوم این‌که از طریق وزیر خارجه قطر برای ایران پیامی ارسال کردند. سوم این‌که در کنفرانس امنیتی مونیخ که روز جمعه آغاز به کارکرد، جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا صحبت کرد و گفت که ما علاقه‌مندیم که به برجام برگردیم. این‌ها به‌هرحال پالس‌های مثبتی است که از سوی آمریکا ارسال‌شده است. در داخل کشور می‌گویند که آمریکا باید تحریم‌ها را کامل بردارد تا ما اقدامی را انجام دهیم. خود من هم از حدود بیست روز پیش در مصاحبه‌های مختلف همین بود که این کار باید گام‌به‌گام صورت گیرد تا اعتمادسازی بهتری بین طرفین ایجاد شود. یعنی لزومی ندارد ایران کامل این کار را انجام دهد. وقتی رافائل گروسی به تهران می‌آید، یعنی نگران این هستند که ایران چه اقدامی را می‌خواهد انجام دهد و چگونه می‌خواهد این کار را صورت دهد. مجموعاً به نظر می‌رسد در قبال این تحرکاتی که اتفاق افتاده و در حال اتفاق افتادن است، اگر ایران اراده‌اش بر این قرار گیرد که برجام احیا شود، می‌تواند این اتفاق گام‌به‌گام صورت گیرد. یعنی اولاً لزومی ندارد از روز 5 اسفند که روز اداری و ساختاری است، ایران بازرسان آژانس را از کشور خارج کند؛ در قبال این ماجرا این قدم‌ها می‌تواند توقف داشته باشد، ولی طرفین بنشینند با یکدیگر تعریف کنند که شما چه قدمی را برمی‌دارید و ما چه قدمی را برخواهیم داشت. البته آمریکایی‌ها برای شروع قدم‌هایی را برداشته‌اند؛ اگر ایران اراده‌اش بر این باشد، می‌تواند قدم‌هایی را بردارد و کار را جلو ببرد.»
وزنه مخالفت‌های داخلی با برجام
این دیپلمات پیشین در ادامه در پاسخ به این سؤال خبرنگار ستاره صبح که «آیا دولت می‌تواند مخالفان احیای برجام را اقناع کند یا از پس مخالفت‌ها با مذاکره تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری خرداد 1400 برآید و پای میز مذاکره برود؟» تصریح کرد: «من گمان می‌کنم اگر دولت بتواند موافقت رهبری را دراین‌ارتباط کسب کند و ازآنجایی‌که به‌هرحال رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند که طرف مقابل کل تحریم‌ها را یکجا بردارد و حالا پیشنهادها به این مرحله برسد که بازگشت به برجام گام‌به‌گام باشد، آن گروه‌های مخالف برجام ره به‌جایی نخواهند برد؛ چون بیشتر این فشارها از ناحیه برخی نهادهای نظامی حاصل می‌شود و آن‌ها به دنبال آن‌اند تا رئیس‌جمهور آینده نظامی باشد و به نظر می‌رسد که شورای نگهبان نیز تا حدودی آن‌ها را حمایت می‌کند. ولی اگر بخواهند که پشتوانه مردمی در داخل کشور احیا شود و سرمایه از بین رفته اجتماعی برگردد، قاعدتاً باید بگذارند که نمایندگان طیف‌های مختلف در رقابت‌های انتخاباتی حضورداشته باشند. حالا تفاوتی نمی‌کند که کدام بیشتر مورد اقبال مردم قرار گیرند. افراد صاحب صلاحیت از طیف‌های مختلف کم نیستند، اما این‌که دایره انتخاب کردن و انتخاب شدن محدود شود، طبیعی است که انتخابات کمرنگی در پیش خواهد بود و معنای این امر، پشتوانه کم مردمی برای مجموعه نظام خواهد بود که می‌تواند خطرساز باشد. به‌هرحال از فرصتی که اکنون پیش‌آمده، باید در جهت بهبود زندگی مردم بهره برد. این‌که مذاکره را موکول کنیم که زمان انتخابات فرابرسد، دولت جدید انتخاب شود و آن دولت برود با آمریکا مذاکره کند، صحیح نیست؛ زیرا معلوم نیست این فرصت‌ها کماکان باقی باشد. این به نفع کیست؟ به نفع اسرائیل و لابی صهیونیستی در آمریکا و عربستان و دیگر کشورهای عربی است که تلاش می‌کنند رابطه ایران و آمریکا پرتنش باشد و می‌خواهند ایران را منزوی نگه‌دارند تا منافع خود آن‌ها از این طریق تأمین شود. درحالی‌که اگر ایران بتواند روابطش را متعادل کند و از این فرصت استفاده کند یعنی یک بالانس و تعادل ارتباطی برقرار کند، یا به‌عبارت‌دیگر یک موازنه مثبت ایجاد کند، این موضوع می‌تواند تأمین‌کننده منافع ایران باشد و اجازه نخواهد داد در محدوده ارتباط ما فقط برخی کشورها منتفع شوند؛ بلکه همه باید بتوانند رابطه با ایران برقرار کنند و ایران نیز با یک رفتار و شرایط بالغانه می‌تواند روابطش را با بلوک‌های قدرت در دنیا تنظیم کند. این وضعیت هم منافع مردم و هم منافع حاکمیت را تأمین خواهد کرد.»
مسیر پیش روی ایران و آمریکا
ساداتیان در پایان این گفت‌وگو با اشاره به بازسازی روابط اروپا و آمریکا در دوره بایدن و بهبود روابط فی‌مابین نسبت به دوره ترامپ و مسیر پیش روی ایران در این شرایط گفت: «من مایل نیستم جنبه سیاه ماجرا را ترسیم کنم؛ اما به نظر می‌رسد اگر آن‌ها با یکدیگر متحد باشند، بتوانند مکانیسم ماشه (اسنپ بک) را اصرار کنند اگر قضایا به سمت تقابل و افزایش تنش پیش رود. آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها مایل نیستند که تنش‌ها به این شکل جلو برود. در ایران هم کسانی که باعقل و تدبیر قضایا را دنبال می‌کنند و مجموعه حاکمیت ایران تمایل ندارند این تنش ادامه پیدا کند؛ بلکه به دنبال آن‌اند این تنش به روابط متعادل تبدیل شود و میزان تنش کاهش یابد که بتوانند به وضعیت مردم رسیدگی کنند. ولی اگر عکس این حرکت صورت گیرد، حتماً دیگر بازیگران مانند اسرائیل، عربستان و... این فرصت‌ها را برای ایران تبدیل به تهدید خواهند کرد و میزان تنش افزایش پیدا خواهد کرد. ممکن است لزوماً تنش‌ها نظامی نباشد، بلکه همین فشارهای اقتصادی که به مردم وارد می‌شود، می‌تواند برای کشور خطرساز باشد. پس چه‌بهتر که ایران آن مسیر را دنبال نکند. اگر ترامپ نتوانست کاری علیه ایران انجام دهد، به این دلیل بود که اروپایی‌ها با او همراه نشدند و بنابراین نتوانست مکانیسم ماشه را اجرا کند. اما اگر الآن آمریکا و اروپا دست در دست یکدیگر قرار دهند، حتی اگر آمریکا به برجام برنگردد، اروپایی‌ها می‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند. این‌ها خطراتی است که بر سر راه افزایش تنش وجود داشته باشد و فشارها را بر ایران افزایش دهد. اما چه‌بهتر که در همین چارچوبی که آمریکایی‌ها جلوآمده‌اند، ایران هم بتواند در همین چارچوب حرکت کند.»