ستاره صبح-
رئیسجمهور تازه آمریکا چرخشی بنیادی را در سیاست خارجی کشورش اعلام کرد. آمریکا به سیاست همکاری با متحدان اروپایی و به تعهدات بینالمللی در حمایت از محیطزیست برمیگردد. او از روسیه و چین نیز انتقاد کرد. بایدن در نطق خود بر مخالفت با بیرون بردن بخشی از نیروهای آمریکایی از آلمان و برخی کشورهای دیگر تأکید کرد. این به معنای عقبگرد از بسیاری از تصمیمهای دونالد ترامپ است. به گزارش دویچه وله، بایدن در سیاست خارجی بهموازات همکاری فعال با متحدان غربی، از چین و روسیه فاصله خواهد گرفت. او گفت که آمریکا ازاینپس فعالیتهای مخرب روسیه «مانند مداخله در انتخابات آمریکا، حملات سایبری، مسموم کردن شهروندان خود» را تحمل نخواهد کرد. او آزادی فوری الکسی ناوالنی، منتقد سرسخت ولادیمیر پوتین را خواستار شد. بایدن گفت که ایالاتمتحده در برابر «جاهطلبیهای روزافزون چین» مقاومت خواهد کرد. او از رفتارهای تهاجمی چین در تجارت خارجی انتقاد کرد. بایدن درعینحال بر ضرورت همکاری با دو کشور رقیب در عرصه خلع سلاح تأکید کرد. رئیسجمهور تازه آمریکا همچنین کودتای نظامی در میانمار را محکوم کرد و گفت که کودتاگران باید هرچه زودتر قدرت را به نیروهای مدنی بازگردانند و بازداشتشدگان را آزاد کنند. بایدن در نطق خود به کشمکش برجامی با ایران اشارهای نکرد و از تصمیم خود مبنی بر بازگرداندن ایالاتمتحده به توافق هستهای (برجام) چیزی نگفت.
حقوق بشر و برجام
واکنش جو بایدن به دو بحرانی که در دو هفته اول کارش بروز کرده نشانگر رویکرد آمریکا طی چهار سال آینده خواهد بود. بازداشت آلکسی ناوالنی، رهبر مخالفان در روسیه و کودتای میانمار و واکنش عملی آمریکا به این دو، میزان تعهد دولت جدید آمریکا به موازین حقوق بشر را نشان خواهد داد. رئیسجمهور جدید آمریکا پیشتر گفته بود که هدف اصلی او در سیاست خارجی بازگرداندن رهبری جامعه بینالمللی به آمریکاست که به گفته او در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تضعیفشده بود. انتظار میرود که این تغییر جهت عمدتاً متوجه همسویی با متحدان سنتی غربی آن کشور باشد. مطرحشدن بازگشت آمریکا به توافقات محیط زیستی و نحوه همکاری با سازمان بهداشت جهانی نیز از دیگر وعدههای بایدن برای دولت جدید بوده است. در دوره دونالد ترامپ، آمریکا از پیمان مقابله با گرمایش زمین -موسوم به معاهده پاریس- خارج شد و همچنین با متهم کردن سازمان بهداشت جهانی به ناتوانی در مدیریت مؤثر جلوگیری از سرایت ویروس کرونا از چین به سایر نقاط جهان حمایت مالی ایالاتمتحده از این سازمان قطع شد. یکی دیگر از موضوعات مهم سیاست خارجی رویکرد ایالاتمتحده نسبت به توافق هستهای با ایران موسوم به برجام است. دولت سابق آمریکا با بیتأثیر خواندن این توافق، از آن خارج شد. بایدن، که در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما و زمان دستیابی به برجام معاون رئیسجمهوری بود، تاکنون چند بار درباره بازگشت به برجام صحبت کرده اما هنوز سیاست آمریکا دراینباره اعلامنشده و خود او نیز در نطق اخیر خود به این موضوع اشاره نکرد. وزیر خارجه جدید آمریکا بر لزوم بازگشت کامل ایران به تعهداتش در برجام، قبل از بازگشت آمریکا به این توافق تأکید کرده اما مقامهای ایران گفتهاند ایالاتمتحده که از برجام خارجشده باید به آن برگردد و تحریمهای ایران را بهطور کامل لغو کند.
سایر تحولات دیپلماتیک
جو بایدن در سخنان روز پنجشنبه خود در ساختمان وزارت خارجه آمریکا همچنین از چند تصمیم جدید دولت خود خبر داد که در تضاد کامل با رویکرد دولت قبلی این کشور بود. (1) افزایش ظرفیت پذیرش پناهجویان از سوی آمریکا. بایدن اعلام کرد که در یک سال کاری پیش روی دولت او آمریکا بهجای ۱۵ هزار پناهجو، ۱۲۵ هزار نفر را پذیرش خواهد کرد. کاهش تعداد پناهجویان و سختگیرانه کردن سیاستهای مهاجرت، یکی از ارکان وزارت خارجه دونالد ترامپ و مایک پومپئو بود. (2) جو بایدن همچنین فرآیند خروج هزاران نیروی آمریکایی از خاک آلمان را هم متوقف کرد و دستور داد که تعداد این نیروها در همان سقف قبلی یعنی ۳۶ هزار نفر باقی بماند. ترامپ سال گذشته در تصمیمی که ناشی از تنش او با آلمان و ناتو تفسیر شد، دستور داده بود ۱۲ هزار نیروی نظامی آمریکا از خاک آلمان خارج و حدود نیمی از آنها در نقاط دیگر اروپا ازجمله لهستان مستقر شوند. (3) رئیسجمهوری جدید آمریکا همچنین به ارتش میانمار که با یک کودتای نظامی قدرت را در دست گرفته هشدار داد که باید فوراً قدرت را به دولت قانونی این کشور تحویل و زندانیان، ازجمله آنگ سان سوچی را فوراً آزاد کند. (4) جو بایدن همچنین وعده داد که در مواجهه با روسیه دیپلماسی سازنده در پیش بگیرد اما در برابر اقدامات این کشور چون «مداخله در انتخابات آمریکا یا حملات سایبری به این کشور» موضع محکمتری علیه مسکو بگیرد. او تأکید کرد که کاخسفید در برابر کرملین به «تداوم سیاست» چند سال گذشته نخواهد پرداخت. طعنه به دونالد ترامپ، رئیسجمهوری قبلی که به علت مواضع غیرتهاجمی خود علیه مسکو موردانتقاد دموکراتها بود.