ستاره صبح-
بر پایه ارزیابی‌ها خسارت بحران کرونا به واحدهای صنفی ایران تا پایان سال به بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. بحران کرونا تقریباً به اکثر بخش‌های اقتصاد ایران آسیب رسانده و تجارت خارجی را ۲۰ میلیارد دلار کاهش داده است. سنجش میزان دقیق خسارت بحران کرونا بر اقتصاد ایران کار ساده‌ای نیست؛ در برخی حوزه‌ها داده‌های آماری کافی نیستند؛ در بخش‌هایی نوسان‌ها به خاطر تغییر سیاست‌های کرونایی شدید و در مواردی زنجیره تأثیر متقابل تحولات بسیار گسترده و درهم‌تنیده است. هوشیار فقیهی، معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی اتاق اصناف ایران، چندی پیش گفته بود که واحدهای صنفی ایران در دو ماه نخست شیوع کرونا ماهانه بیش از ۲۶ هزار میلیارد تومان متضرر شده‌اند. در این دو ماه محدودیت‌های شدیدی بر کسب‌وکارها اعمال شد که دولت پس از مدتی آن‌ها را تعدیل کرد و با اوج‌گیری موج‌های دوم و سوم شیوع بیماری کووید۱۹ اعمال محدودیت‌ها با شدت و ضعف دوباره برقرار شد.
خسارت به اصناف و تجار
بر همین اساس خبرگزاری ایرنا روز شنبه ششم دی در گزارشی پیش‌بینی کرده که زیان واحدهای صنفی تا پایان سال دست‌کم ۲۰۲ هزار میلیارد تومان خواهد بود. اتاق اصناف ایران می‌گوید، حدود یک‌میلیون و ۴۵۰ هزار واحد صنفی به‌طور مستقیم از بحران کرونا آسیب‌دیده‌اند. در بخش کشاورزی نیز درآمد کشاورزان به‌طور میانگین نزدیک به هشت درصد کاهش‌یافته و صادرات محصولات کشاورزی دست‌کم ۱۰ درصد افت کرده است. مطابق برآورد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم خدمات به خاطر بحران کرونا با کاهش ۷۰ درصدی درآمدهای ارزی و فعالان این حوزه با کاهش ۸۰ درصدی درآمد روبه‌رو هستند. همچنین تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا درگیر مشکلات و محدودیت‌های بسیاری، به‌خصوص در صادرات نفت بود و بحران کرونا ضربه‌ای دیگر بر آن وارد کرد. ایران در سال گذشته معادل ۴۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار صادرات و ۴۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار واردات داشت. به گزارش ایرنا، برآورد می‌شود تا پایان سال جاری میزان صادرات ایران حداکثر ۳۰ میلیارد دلار و نیاز به ارز وارداتی حدود ۳۵ هزار میلیارد دلار باشد. اگر این میزان صادرات و تأمین ارز وارداتی محقق هم شود، باز تجارت خارجی ایران به نسبت سال گذشته ۲۰ میلیارد دلار کوچک‌تر خواهد بود. بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی حاکی از آن است که درنتیجه توقف یا محدود شدن فعالیت واحدهای تولیدی و خدماتی براثر بحران کرونا بین دو میلیون و ۸۰۰ هزار تا شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در ایران شغل خود را ازدست‌داده یا می‌دهند.
نگاه کوتاه‌مدت به بحران
دراین‌ارتباط ستاره صبح برای بررسی آثار مثبت و منفی کرونا بر اقتصاد به سراغ دو اقتصاددان رفت تا نظر آنان را جویا شود. دکتر مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد ایران در گفت‌وگو با ستاره صبح بابیان این‌که «کرونا آثار زیان باری برای اقتصاد ایران به دنبال داشته است»، تأکید کرد: «متأسفانه برخی مسئولان از روز نخست به کرونا به‌عنوان یک بحران کوتاه‌مدت نگاه کردند. به همین دلیل از همان ابتدای کار دولت سرفصلی برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از این بحران نداشت و هنوز هم ندارد. اگر به دولت بگویید آماری دقیق از میزان حمایت‌هایی که در این‌یک سال انجام‌شده ارائه کند احتمالاً آمار درست و برنامه‌ریزی‌شده‌ای ندارد. زیرا بسته‌های حمایتی ارائه‌شده تاکنون سیستماتیک و برنامه‌ریزی‌شده نبوده است. به‌عنوان نمونه پرداخت وام یک‌میلیون تومانی چه کمکی می‌توانست به مردم بکند که در شرایط فعلی به آن‌ها داده شد، درحالی‌که این بودجه با برنامه‌ریزی بهتر امکان رونق در بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی‌ها را فراهم می‌کرد. همچنین یارانه یک‌میلیون تومانی با سود ۱۲درصدی تنها می‌تواند بخش کوچکی از مواد غذایی خانوار را تأمین کند؛ بنابراین برای بررسی همه‌جانبه چگونگی حمایت‌های مؤثرتر کار کارشناسی واجب است تا زندگی روی روال عادی قرار گیرد. بنابراین ایجاد صندوق حمایت از اقتصادهای کرونازده برای حمایت از کسب‌وکارهای کوچک بسیار ضروری است. به هر ترتیب دولت کرونا و تبعات آن را جدی تلقی نکرد و منابع کشور به‌درستی برای مقابله با کرونا هزینه نشد. فشار مشاغل و کسب‌وکارهای خرد بر دولت زیاد است و به همین علت دستور به شروع به کار مشاغل داده شد. امروز همه کشورهای درگیر بحران کرونا به دنبال اتخاذ تمهیداتی برای پوشش دادن زیان‌های تحمیل‌شده به بخش خصوصی هستند. طبیعی است که بودجه دولت نمی‌تواند به‌طور کامل زیان‌های واردشده را پوشش دهد، بنابراین برای یکسری پرداخت‌ها یا اقساط وام‌های حمایتی دولت به کسب‌وکارها فرصت‌های چندماهه باید داده می‌شد. از طرفی برای کاهش هزینه‌های دولت هم باید برنامه‌ریزی وجود داشته باشد. اما پرسش این است که در حال حاضر که کشور با کسری بودجه مواجه است، دولت قرار است از کدام بخش صرفه‌جویی کند؟ در بقیه بخش‌ها هم به همین منوال است. بنابراین باید برای مواجهه با آثار اقتصادی کرونا یک برنامه‌ریزی جامع و دقیق صورت گیرد.»
آثار مثبت کرونا بر اقتصاد
همچنین دکتر جلال رضایی، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز به خبرنگار ستاره صبح گفت: «در سطح ملی کرونا موجب پررنگ شدن اقتصاد حوزه سلامت و توجه به آن شد، همچنین اقتصاد دیجیتال خیلی پررنگ و کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک بسیار فعال شد. موضوع جایگزینی پول الکترونیکی به‌جای پول کاغذی بسیار موردتوجه قرار گرفت و این‌ها ازجمله تغییرات مثبتی است که شیوع ویروس کرونا در عرصه اقتصاد ملی ایجاد کرد. شیوع ویروس کرونا موجب توجه بسیار زیاد خانواده‌ها به مسئله بهداشت و سلامت شد و این موضوع ارتقای سطح سرمایه‌گذاری در نظام پزشکی کشور را در پی خواهد داشت. اقتصاد دانش‌بنیان حوزه دیگری بود که براثر کرونا در کشور موردتوجه قرار گرفت و تقویت شد و با استفاده از فضای مجازی ظرفیت‌های بسیاری برای فعالیت‌های تجاری نوآورانه فراهم آمد. همچنین توجه بیشتر به بازار سرمایه برای تأمین مالی که موجب سرعت یافتن جهش تولید نیز خواهد شد، از دیگر پیامدهای اقتصادی کرونا بود. به‌طورکلی می‌توان گفت کرونا در رشد اقتصادی ایران تأثیر مثبت خواهد داشت و ما باید از این فرصت ایجادشده به‌خوبی استفاده کنیم. البته شاید بتوان گفت کرونا در کوتاه‌مدت به اقتصاد ایران آسیب وارد ساخت، اما در بلندمدت به دلایل مختلف دارای دردسرهای عظیم نیست و حتی به توسعه اقتصادی ایران و توجه به ظرفیت‌های ملی و استفاده هرچه بیشتر از کالاهای ساخت داخل نیز خواهد انجامید.»